فنای عنوان در معنون و توضیح «بالنظر التصوری» و «بالنظر التصدیقی» در کلام شهید صدر

[محمد رضایی]

 ❇️ وقتی کسی می خواهد بر نارهای خارجی حکم کند و بگوید نارهای خارجی محرق هستند، نمی تواند خود نارهای خارجی(که حقیقتا وصف احراق برای آن ها ثابت است) را به ذهن بیاورد و لذا صورت نار را به ذهن می آورد اما به خود صورت نار(به عنوان یک کیف نفسانی) نگاه نمی کند بلکه به آن، به عنوان اینکه نمایانگر نار خارجی هست نگاه می کند. در واقع وقتی این صورت ذهنی را می بیند، خود این کیف نفسانی(صورت نار) را اصلا نمی بیند بلکه از قِبَل آن تصویر، آن نار خارجی را می بیند و می گوید: «النار محرقهٌ». روشن است که محرق بودن، وصف تصویر نار نیست بلکه وصف نار خارجی ست. این که با نظر به عنوان، فقط معنون دیده می شود و خود عنوان دیده نمی شود، معنای فنای عنوان در معنون است.
 
✅ نظر تصوری و تصدیقی که در کلام شهید صدر آمده است ناظر به همین مطلب است. ما اگر به صورت نار به عنوان یک کیف نفسانی نگاه کنیم و مثلا بگوییم: «النارُ کلیٌ»، آقای صدر می گوید: «النار بالنظر التصدیقی کلیٌ» اما وقتی به صورت نار توجه می کنم و از خلال آن نارهای خارجی را بینیم(النارُ محرقةٌ)، آقای صدر تعبیر می کنند: «النار بالنظر التصوری محرقةٌ».

 درس خارج اصول استاد معتمدی / مقومات استعمال / سال 1400

[محمد رضایی]

اما توضیح وجه تسمیه ظاهرا چنین است:
 
✅ در قضیه «النارُ کلیٌ»، آن چیزی که واقعا موضوع است، همین تصویر نار است و ما خود آن موضوع واقعی را در ذهن احضار کرده ایم و حکم را واقعا بر همان موضوع حمل نموده ایم و لذا ایشان تعبیر می کنند «النار بالنظر التصدیقی کلیٌ» در واقع تصدیق می شود که این موضوعی که احضار شده است، همان موضوع واقعی‌‌ست که حکم بر آن حمل می شود. اما در قضیه «النار محرقه»، ما نمی توانیم موضوع واقعی(نار خارجی) را به ذهن بیاوریم و ناچاریم که تصویری از آن را به ذهن بیاوریم و موضوع حکم قرار دهیم و لذا تعبیر می کنند «النار بالنظر التصوری محرقةٌ». در واقع تصدیق نمی شود که این موضوع همان موضوع واقعی ست بلکه این طور بیان می شود که این موضوع، تصویر آن موضوع واقعی ست.