تحلیل سوال از وثاقت یونس بن عبدالرحمن

[مخبریان]

این که شبهاتی در مورد یونس و روش فقاهتی وی وجود داشته است، امری صحیح است، اما مهم سؤال راوی از امام رضاست. سه نقل در این باره وجود دارد که طبق برخی از آنها به راحتی استدلال برای حجیت خبر واحد صحیح است و طبق برخی دیگر باز هم حتی با توجه به نکته‌ی آقای مددی استدلال صحیح است:

«حَدَّثَنِي عَلِيُّ بْنُ مُحَمَّدٍ الْقُتَيْبِيُّ، قَالَ حَدَّثَنِي الْفَضْلُ بْنُ شَاذَانَ، قَالَ حَدَّثَنِي الْمُهْتَدِي الْأَشْعَرِيُّ عَبْدُ الْعَزِيزِ بْنِ الْمُهْتَدِي، وَ كَانَ خَيْرَ قُمِّيٍّ رَأَيْتُهُ، وَ كَانَ وَكِيلَ الرِّضَا (ع) وَ خَاصَّتَهُ، قَالَ:، سَأَلْتُ الرِّضَا (ع) فَقُلْتُ إِنِّي لَا أَلْقَاكَ فِي كُلِّ وَقْتٍ فَعَنْ مَنْ آخُذُ مَعَالِمَ دِينِي قَالَ خُذْ مِنْ يُونُسَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ.»

الكشي، رجال الكشي، ص 483، حدیث 910.

در این نقل راوی از امام رضا ع می‌خواهد کسی را معرفی نماید که از او معالم دین را اخذ نماید. هیچ صحبتی از یونس در سؤال راوی نیست؛‌ بلکه اینقدر می‌داند که می‌توان به جای امام از کسان دیگری معالم دین را اخذ کرد. این نقل می‌تواند جزء ادله‌ی حجیت خبر واحد محسوب شود.

مُحَمَّدُ بْنُ مَسْعُودٍ، قَالَ حَدَّثَنِي مُحَمَّدُ بْنُ نُصَيْرٍ، قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عِيسَى، قَالَ حَدَّثَنِي عَبْدُ الْعَزِيزِ بْنُ الْمُهْتَدِي الْقُمِّيُّ، قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ نُصَيْرٍ: قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ عِيسَى، وَ حَدَّثَ الْحَسَنُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ يَقْطِينٍ، بِذَلِكَ أَيْضاً، قَالَ:، قُلْتُ لِأَبِي الْحَسَنِ الرِّضَا (ع) جُعِلْتُ فِدَاكَ إِنِّي لَا أَكَادُ أَصِلُ إِلَيْكَ أَسْأَلُكَ عَنْ كُلِّ مَا أَحْتَاجُ إِلَيْهِ مِنْ مَعَالِمِ دِينِي، أَ فَيُونُسُ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ ثِقَةٌ آخُذُ عَنْهُ مَا أَحْتَاجُ إِلَيْهِ مِنْ مَعَالِمِ دِينِي فَقَالَ نَعَمْ.

الكشي، رجال الكشي، ص 490، حدیث 935.

در این نقل از وثاقت یونس سؤال شده است؛ اما باز هم می‌توان این نقل را دلیل بر حجیت خبر واحد قرار داد. زیرا راوی به خاطر دور بودن از امام به دنبال واسطه بوده است. باز هم همان ارتکاز وجود دارد که می‌توان در چنین شرایطی به جای امام از واسطه معارف را دریافت کرد. تا اینجا قابل استفاده است. کلام آقای مددی هم درست است؛ یعنی راوی می‌پرسد که آیا آن فرد را می‌توانم کسی مانند یونس -با آن روش خاص- قرار دهم؟ امام فرمودند بله.

جِبْرِيلُ بْنُ أَحْمَدَ، قَالَ سَمِعْتُ مُحَمَّدَ بْنَ عِيسَى، عَنْ عَبْدِ الْعَزِيزِ بْنِ الْمُهْتَدِي، قَالَ:، قُلْتُ لِلرِّضَا (ع) إِنَّ شُقَّتِي بَعِيدَةٌ فَلَسْتُ أَصِلُ إِلَيْكَ فِي كُلِّ وَقْتٍ، فَآخُذُ مَعَالِمَ دِينِي مِنْ يُونُسَ مَوْلَى ابْنِ يَقْطِينٍ قَالَ: نَعَمْ.

الكشي، رجال الكشي، ص 491، حدیث 938.

در این نقل هم راوی دوری مسافت را بیان کرده است و مثل نقل قبلی قابل استفاده است.

در واقع اشکال آقای مددی در صورتی درست می‌بود که راوی بحث دوری مکان را مطرح نمی‌کرد و تنها می‌پرسید آیا از یونس می‌توان معارف دین را اخذ کرد؟ در این صورت معلوم می‌شد که مسأله شخص یونس و روش اوست.