اشکال: بیان اشکال بر کلام نائینی در متعلق حکم و جواب استاد از آن

[مومن]

برخی در مقام اشکال به مرحوم نائینی گفته اند:
تعلق حکم به خارج ممکن نبوده چرا که خارج، ظرف سقوط تکلیف است نه ظرف ثبوت آن
این اشکال صحیح نیست زیرا
مولا می تواند با تصور وجود خارجی در ذهن، امر خود را متوجه به آن کند و اینگونه نیست که برای حصول و تحقق اراده و طلب وجود فعلی مراد در خارج شرط باشد تا شما در مقام اشکال بگوئید: چگونه اراده و طلب به امری تعلق گرفته است که خارجا موجود نیست؟ زیرا اگر چه اراده، عرض است و معروض نیز باید در ظرف تحقق عرض، موجود باشد و لکن معروضِ اراده نفس مرید بوده و اراده نیز از امور ذات اضافه است و مضاف الیه می خواهد اما ما دلیل نداریم بر اینکه لازم است مضاف إليه در ظرف تحقق مضاف، محقق و موجود باشد و از همین رو اراده می تواند به امری تعلق بگیرد که وجود فعلی نداشته بلکه در آینده موجود می شود
و به بیان روشن تر: همانطور که حصول علم در نفس متوقف بر وجود فعلی معلوم در خارج نیست مثل علم ما به روز قیامت هم چنین انقداح اراده در نفس متوقف بر وجود فعلی مراد در خارج نیست