30-آذر-1401, 16:53
عناوینی که در لسان ادله وارد می شود سه قسم هستند.
قسم اول: عناوین مشیر
این عناوین هیچ گونه دخالتی در ثبوت حکم برای موضوع ندارند و صرفا برای اشاره به موضوع به کار می روند مثلا مانند علیک بهذا الجالس در این روایت: «
وسائل الشيعة؛ ج27، ص: 143 وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ قُولَوَيْهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ بْنِ أَبِي الْخَطَّابِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ أَنَّ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ لِلْفَيْضِ بْنِ الْمُخْتَارِ- فِي حَدِيثٍ فَإِذَا أَرَدْتَ حَدِيثَنَا فَعَلَيْكَ بِهَذَا الْجَالِسِ- وَ أَوْمَأَ إِلَى رَجُلٍ مِنْ أَصْحَابِهِ- فَسَأَلْتُ أَصْحَابَنَا عَنْهُ فَقَالُوا زُرَارَةُ بْنُ أَعْيَنَ.» که این عنوان هیچ دخلی در ثبوت حکم وجوب استماع از زراره ندارد و صرفا برای راهنمایی فیض بن مختار گفته شده است.
قسم دوم: حیثیات تعلیلیه
به معنی که در ثبوت حکم برای موضوع دخالت دارند اما وجودش نقشی در بقاء حکم ندارد، مانند عناوینی که در بحث حد مجرم وارد شده است مانند حکم سرقت در آیه 38شریفه سوره مائده « وَ السَّارِقُ وَ السَّارِقَةُ فَاقْطَعُوا أَيْدِيَهُمَا جَزَاءً بِمَا كَسَبَا نَكَالاً مِنَ اللَّهِ وَ اللَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ » که وقتی عنوان سرقت صدق کرد، برای اجرای حد نیازی به دوام علت یعنی سرقت نیست. چون به نکته مناسبت حکم و موضوع این مجازاتها باید ثابت شود و این زمانی است که عمل خلاف انجام شود و بعد با شاهد و غیره ثابت شود.
قسم سوم: حیثیات تقییدیه
به این معنی که حکم در حدوث و بقایش برای موضوع تابع این قید است که برای حدوث و بقائ حکم نیاز به صدق این قید دارد. مانند عنوان عدالت برای اقدا به امام جماعت در نماز جماعت که هم باید ابتدا این عنوان برای جواز اقتدا صادق باشد و احراز شود و هم در ادامه صحت اقتدا متوقف بر وجود عدالت است.( درس خارج فقه جلسه 53 ، 1401/9/2)
قسم اول: عناوین مشیر
این عناوین هیچ گونه دخالتی در ثبوت حکم برای موضوع ندارند و صرفا برای اشاره به موضوع به کار می روند مثلا مانند علیک بهذا الجالس در این روایت: «
وسائل الشيعة؛ ج27، ص: 143 وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ قُولَوَيْهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ بْنِ أَبِي الْخَطَّابِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ أَنَّ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ لِلْفَيْضِ بْنِ الْمُخْتَارِ- فِي حَدِيثٍ فَإِذَا أَرَدْتَ حَدِيثَنَا فَعَلَيْكَ بِهَذَا الْجَالِسِ- وَ أَوْمَأَ إِلَى رَجُلٍ مِنْ أَصْحَابِهِ- فَسَأَلْتُ أَصْحَابَنَا عَنْهُ فَقَالُوا زُرَارَةُ بْنُ أَعْيَنَ.» که این عنوان هیچ دخلی در ثبوت حکم وجوب استماع از زراره ندارد و صرفا برای راهنمایی فیض بن مختار گفته شده است.
قسم دوم: حیثیات تعلیلیه
به معنی که در ثبوت حکم برای موضوع دخالت دارند اما وجودش نقشی در بقاء حکم ندارد، مانند عناوینی که در بحث حد مجرم وارد شده است مانند حکم سرقت در آیه 38شریفه سوره مائده « وَ السَّارِقُ وَ السَّارِقَةُ فَاقْطَعُوا أَيْدِيَهُمَا جَزَاءً بِمَا كَسَبَا نَكَالاً مِنَ اللَّهِ وَ اللَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ » که وقتی عنوان سرقت صدق کرد، برای اجرای حد نیازی به دوام علت یعنی سرقت نیست. چون به نکته مناسبت حکم و موضوع این مجازاتها باید ثابت شود و این زمانی است که عمل خلاف انجام شود و بعد با شاهد و غیره ثابت شود.
قسم سوم: حیثیات تقییدیه
به این معنی که حکم در حدوث و بقایش برای موضوع تابع این قید است که برای حدوث و بقائ حکم نیاز به صدق این قید دارد. مانند عنوان عدالت برای اقدا به امام جماعت در نماز جماعت که هم باید ابتدا این عنوان برای جواز اقتدا صادق باشد و احراز شود و هم در ادامه صحت اقتدا متوقف بر وجود عدالت است.( درس خارج فقه جلسه 53 ، 1401/9/2)
