کار فقیه استنباط جعل‌هاست.
فقها احکام شرعی را به ضروری و غیر ضروری تقسیم کرده‌اند. مرادشان از ضروریات، بدیهیات و واضحات است، هرچند از اقسام ششگانه‌ی بدیهیات منطقی (اولیات، مشاهدات (محسوسات و وجدانیات)، مجربات، متواترات، حدسیات و فطریات) نباشد.
علما معتقدند که استنباط در احکام ضروری (مثل حرمت شرب خمر و زنا و اکل ربا و قمار، وجوب نماز، وجوب روزه و زکات و حج، وجوب پرداخت خمس فائده و ... که ضروری مذهب است) لازم نیست و طبق همان مطلب بدیهی فتوا می‌دهند.
همچنین لازم نیست عامی در ضروریات از کسی تقلید نماید.
بسیاری از جایزها از ضروریات است؛ مثل جواز خوردن آب و میوه و نان و...
تشخیص ضروری بودن بر عهدهٔ خود فرد [مکلف] است. در این امور واضح، عقل معذوریت [و منجزیت] عمل طبق ضروریات را درک می‌کند.
پس استنباط فقیه در حوزه‌ی غیر ضروریات (مثل جواز ضرب فرزند برای تأدیب، غیبت انسان غیر مسلم، شرب عصیر عنبی بعد از غلیان و...) است و در همین حوزه است که عامی باید تقلید یا احتیاط نماید.
اشکال: این ضروریات از متواترات محسوب می‌شود؛ در نتیجه خارج از آن شش قسم نیست.
پاسخ: تواتر در حسیات است (مثل این که کعبه در مکه است) اما وجوب از حسیات نیست. قریب به حس هم نیست؛ اگر بود باید در اینجا هم با توجه به یک خبر متواتر این ضرورت ایجاد می‌شد و به آن ضرورت هم توجه می‌شد.
فقها احکام شرعی را به ضروری و غیر ضروری تقسیم کرده‌اند. مرادشان از ضروریات، بدیهیات و واضحات است، هرچند از اقسام ششگانه‌ی بدیهیات منطقی (اولیات، مشاهدات (محسوسات و وجدانیات)، مجربات، متواترات، حدسیات و فطریات) نباشد.
علما معتقدند که استنباط در احکام ضروری (مثل حرمت شرب خمر و زنا و اکل ربا و قمار، وجوب نماز، وجوب روزه و زکات و حج، وجوب پرداخت خمس فائده و ... که ضروری مذهب است) لازم نیست و طبق همان مطلب بدیهی فتوا می‌دهند.
همچنین لازم نیست عامی در ضروریات از کسی تقلید نماید.
بسیاری از جایزها از ضروریات است؛ مثل جواز خوردن آب و میوه و نان و...
تشخیص ضروری بودن بر عهدهٔ خود فرد [مکلف] است. در این امور واضح، عقل معذوریت [و منجزیت] عمل طبق ضروریات را درک می‌کند.
پس استنباط فقیه در حوزه‌ی غیر ضروریات (مثل جواز ضرب فرزند برای تأدیب، غیبت انسان غیر مسلم، شرب عصیر عنبی بعد از غلیان و...) است و در همین حوزه است که عامی باید تقلید یا احتیاط نماید.
اشکال: این ضروریات از متواترات محسوب می‌شود؛ در نتیجه خارج از آن شش قسم نیست.
پاسخ: تواتر در حسیات است (مثل این که کعبه در مکه است) اما وجوب از حسیات نیست. قریب به حس هم نیست؛ اگر بود باید در اینجا هم با توجه به یک خبر متواتر این ضرورت ایجاد می‌شد و به آن ضرورت هم توجه می‌شد.
برگرفته از دروس خارج اصول فقه استاد سید محمود مددی، مباحث قطع، جلسهٔ ۲۹، ۸ آبان ۱۴۰۱.
