ادله تکلیف کفار به فروع

[Salsabil]

یکی از ادله‌ «قاعده اشتراک کفار بین الفروع و الاصول» قاعده جَبّ است. قاعده جبّ می‌گوید: «الاسلام یجُبّ ما قبله» آنچه قبل الاسلام بوده اسلام قطع و محو می‌کند و می‌بخشد، قاعده جبّ به یک معنا قاعده عفو است که اگر کافری مسلمان شد «الاسلام یجبّ ما قبله»، الآن وقت نماز صبح تمام شد و کافر مسلمان شد، می‌گوئیم بر تو قضای این نماز صبح و قضای نمازهای گذشته و روزه‌های گذشته واجب نیست.
بیان استدلال آن است که می‌گوئیم با توجه به عبارت «یجبّ ما قبله»، کافر باید قبلاً مکلف به نماز باشد تا بگوئیم «یجبّ»، اما اگر کافر مکلف به نماز و روزه و سایر واجبات و مکلف به ترک محرمات نباشد، اسلام چه چیز را می‌خواهد بپوشاند؟

پس قاعده جب دلالت بر وجود تکالیفی دارد که با اسلام بخشیده می شود.

آیت الله فاضل لنکرانی/خارج فقه/ 10 مهر 1401

ــــــــــــــــــــــــ

 نقد و بررسی

بر فرض پذیرش «الاسلام یجبّ ما قبله» به عنوان یک قاعده، (اگر چه مضمون عبارت، _نه به عنوان قاعده_ مورد قبول است) حتی بدون این که کفار مکلف به فروع باشند نیز میتوان گفت: الاسلام یجب ما قبله؛ به خاطر کفری که شخص قبلا داشته است، گفته نشود: این که نیاز به گفتن ندارد؛ چون همین که اسلام آورد کفر از بین رفته می رود. بله الان که اسلام آورد از این به بعد کفری نیست، اما شخصی که برای مدت ها کفر یا شرک ورزیده، و حق خداوند را بجا نیاورده است، مگر می شود با اسلام آوردنش در اواخر عمر این همه ظلم و معصیت را نادیده گرفت! کفر و شرکی که بزرگترین معصیت است اثری دارد که با اسلام آوردن از بین نمی رود، لذا حتی برای خود آن شخص هم سوال است که با گذشته ام که کفر ورزیده ام چه کنم؟! این جاست که الاسلام یجب ما قبله معنا پیدا میکند. یعنی در گذشته که کفر ورزیده بودی بخاطر آن عقاب نخواهی شد و بخشیده می شوی.

[b]پس قاعده جب نمیتواند دلالت بر وجود تکالیفی کند که با اسلام بخشیده میشود، بلکه حتی بدون تکلیف به فروع نیز جبّ اسلام معنا دارد.[/b]