این مساله مطرح است که شما از کجا می توانید بفهمید شرط در جمله شرطیه، قید حکم است یا قید موضوع که اگر قید موضوع باشد، مفهوم گیری را قیاس می دانید اما اگر قید حکم باشد مفهوم می گیرید.
پاسخ استاد: شما ابتدا حکم در جزاء را پیدا کنید سپس متعلق حکم را که یک فعل اختیاری است را پیدا کنید سپس متعلق المتعلق که موضوع است را پیدا کنید سپس شرط را با متعلق المتعلق بسنجید و ببینید که آیا متعلق المتعلق دو حصه دارد که یک حصه واجد شرط و یک حصه فاقد شرط است که در این صورت یعنی شرط قید حکم است نه قید موضوع یا این که متعلق المتعلق تماما واجد شرط است و این یعنی قید موضوع است.
مثال قید موضوع: إن رزقت ولداً فاختنه. حکم در جزاء، وجوب است و متعلق وجوب، ختنه کردن است (متعلق حکم) و متعلق المتعلق، ولد است (وجوب ختنه کردن ولد). جمله شرطیه، إن رزقت ولداً است که باید این را با موضوع بسنجیم. آیا ولد دو حصه دارد که یک حصه رزقت ولدا و یک حصه لم ترزق ولدا یا این گونه نیست؟ خیر دو حصه ندارد پس این شرط، قید و مسوِّق موضوع است و تازه این جا تمام الموضوع است و نمی توان مفهوم گیری کرد و به سراغ مثلا حیوانات هم رفت چون قیاس است.
مثال قید حکم: إن جاءک زید مع الکتاب فأکرمه. حکم وجوب است و متعلق آن إکرام است و متعلق المتعلق زید است که زید دو حصه دارد: حصه با کتاب – حصه بدون کتاب. پس جاءک مع الکتاب قید حکم است. قائلین به مفهوم وضع همین جا مفهوم می گیرند و کسانی که به اطلاق کلامی هستند پس از احراز مقدمات حکمت در همین جا مفهوم می گیرند اما کسانی که اطلاق مقامی هستند، مجموع ادله را می گردند و سپس مفهوم می گیرند.(درس خارج اصول جلسه 31، 22آبان 1402)
پاسخ استاد: شما ابتدا حکم در جزاء را پیدا کنید سپس متعلق حکم را که یک فعل اختیاری است را پیدا کنید سپس متعلق المتعلق که موضوع است را پیدا کنید سپس شرط را با متعلق المتعلق بسنجید و ببینید که آیا متعلق المتعلق دو حصه دارد که یک حصه واجد شرط و یک حصه فاقد شرط است که در این صورت یعنی شرط قید حکم است نه قید موضوع یا این که متعلق المتعلق تماما واجد شرط است و این یعنی قید موضوع است.
مثال قید موضوع: إن رزقت ولداً فاختنه. حکم در جزاء، وجوب است و متعلق وجوب، ختنه کردن است (متعلق حکم) و متعلق المتعلق، ولد است (وجوب ختنه کردن ولد). جمله شرطیه، إن رزقت ولداً است که باید این را با موضوع بسنجیم. آیا ولد دو حصه دارد که یک حصه رزقت ولدا و یک حصه لم ترزق ولدا یا این گونه نیست؟ خیر دو حصه ندارد پس این شرط، قید و مسوِّق موضوع است و تازه این جا تمام الموضوع است و نمی توان مفهوم گیری کرد و به سراغ مثلا حیوانات هم رفت چون قیاس است.
مثال قید حکم: إن جاءک زید مع الکتاب فأکرمه. حکم وجوب است و متعلق آن إکرام است و متعلق المتعلق زید است که زید دو حصه دارد: حصه با کتاب – حصه بدون کتاب. پس جاءک مع الکتاب قید حکم است. قائلین به مفهوم وضع همین جا مفهوم می گیرند و کسانی که به اطلاق کلامی هستند پس از احراز مقدمات حکمت در همین جا مفهوم می گیرند اما کسانی که اطلاق مقامی هستند، مجموع ادله را می گردند و سپس مفهوم می گیرند.(درس خارج اصول جلسه 31، 22آبان 1402)
