در مسأله‌ای که :
از یک سو تعدد اقوال قدماء وجود دارد
از سوی دیگر مستند یکی از اقوال می‌تواند روایت صحیح السند و چه بسا ظاهر الدلاله‌ای باشد.
از سوی سوم می‌دانیم قدمایی که بر طبق ماهو الظاهر از این روایت فتوا نداده‌اند، این روایت را دیده‌اند؛ چرا که این روایات از دست آنها به ما رسیده است.
حال در این مسأله همین تعدّد اقوال قدماء و عدم فتوای مشهور آنها بر طبق آنچه از روایت استظهار می‌شد، می‌تواند شاهدی بر این باشد که ما هو الظاهر عندنا من هذه الروایة الصحیحة، سدی تعبدی بر سر فتوی بر خلاف این ظاهر ادعایی نیست.
البته این نکته با بحث اعراض متفاوت است، در اینجا روایت را کلا کنار نمی‌گذاریم؛ بلکه تامّل جدی در آنچه از روایت استظهار می‌کردیم به وجود می‌آید.
✅مثالی برای مطلب فوق
از روایت معتبره‌ای چون در مقام تعریف "المؤلفة قلوبهم" هست استظهار می‌کنیم که مؤلفه منحصراً مسلمانان ضعیف الإعتقاد را دربرمی‌گیرد نه غیر مسلمین. در حالی که این مطلب فتوای چند نفر از قدماست و گروه دیگر -که قطعا این روایت را دیده‌اند- به اختصاص به غیرمسلمانان فتوا داده‌اند و حتی مثل شیخنا الطوسی ( قدس سره) می فرماید : اصحاب ما وجود مؤلفة القلوب از مسلمین را نپذیرفته‌اند و گروهی دیگر هم از همین قدما فتوا به تعمیم نسبت به مسلم و کافر داده‌اند.
?حال اگر با توجه به توضیح فوق، در استظهار خود از آن معتبره تامّل کنیم، بیراهه نرفته‌ایم و می‌توانیم ضمن پذیرش اصل روایت، دیگر اطمینان به ظهور روایت در انحصار "مؤلفه" در مسلمین نداشته باشیم.
برگفته شده از: جلسۀ 810 درس خارج فقه التعامل، استاد آیت الله محمد عندلیب همدانی (دامت برکاته)
از یک سو تعدد اقوال قدماء وجود دارد
از سوی دیگر مستند یکی از اقوال می‌تواند روایت صحیح السند و چه بسا ظاهر الدلاله‌ای باشد.
از سوی سوم می‌دانیم قدمایی که بر طبق ماهو الظاهر از این روایت فتوا نداده‌اند، این روایت را دیده‌اند؛ چرا که این روایات از دست آنها به ما رسیده است.
حال در این مسأله همین تعدّد اقوال قدماء و عدم فتوای مشهور آنها بر طبق آنچه از روایت استظهار می‌شد، می‌تواند شاهدی بر این باشد که ما هو الظاهر عندنا من هذه الروایة الصحیحة، سدی تعبدی بر سر فتوی بر خلاف این ظاهر ادعایی نیست.
البته این نکته با بحث اعراض متفاوت است، در اینجا روایت را کلا کنار نمی‌گذاریم؛ بلکه تامّل جدی در آنچه از روایت استظهار می‌کردیم به وجود می‌آید.
✅مثالی برای مطلب فوق
از روایت معتبره‌ای چون در مقام تعریف "المؤلفة قلوبهم" هست استظهار می‌کنیم که مؤلفه منحصراً مسلمانان ضعیف الإعتقاد را دربرمی‌گیرد نه غیر مسلمین. در حالی که این مطلب فتوای چند نفر از قدماست و گروه دیگر -که قطعا این روایت را دیده‌اند- به اختصاص به غیرمسلمانان فتوا داده‌اند و حتی مثل شیخنا الطوسی ( قدس سره) می فرماید : اصحاب ما وجود مؤلفة القلوب از مسلمین را نپذیرفته‌اند و گروهی دیگر هم از همین قدما فتوا به تعمیم نسبت به مسلم و کافر داده‌اند.
?حال اگر با توجه به توضیح فوق، در استظهار خود از آن معتبره تامّل کنیم، بیراهه نرفته‌ایم و می‌توانیم ضمن پذیرش اصل روایت، دیگر اطمینان به ظهور روایت در انحصار "مؤلفه" در مسلمین نداشته باشیم.
برگفته شده از: جلسۀ 810 درس خارج فقه التعامل، استاد آیت الله محمد عندلیب همدانی (دامت برکاته)
