بررسی ملازمه بین نکته ارتکازی و عقلائی و بین ارشادی بودن

[خیشه]

بعضی از اصولیون قائل هستند که اوامر احتیاط ارشادی هستند و برای این مطلب قرائنی را مطرح میکنند. یکی از قرائنی که مطرح میکنند این است که اوامر احتیاط مثل اخوک دینک فاحتط لدینک مشتمل بر یک امر ارتکازی است. و در این گونه موارد امر ارشادی است. نکته ارتکازی این است که همان طوری که عقلاء و ارتکاز بر این است که باید برادر را حفظ کرد و اهتمام نسبت به او داشت و او را از خسارتها و ضررها صیانت کرد دین هم این گونه است.
استاد فرمودند که ملازمه ای بین نکته ارتکازی داشتن و ارشادیت امر نیست. گاهی اوقات یک مطلب عقلائی و ارتکازی مطرح میشود  و در عین حال امر مولوی است. مثلا عقل حکم به قبح ظلم میکند و در عین حال نهی شارع از ظلم مولویت دارد. یا مثلا عقل حکم به قبح غصب کردن میکند و مع ذلک نهی شارع هم مولویت دارد.
بنا بر همین مطلب نهی شارع از اتباع ظن در  آیه ان الظن لا یغنی من الحق شیئا هم مولویت دارد چرا که اصل در خطاب شارع بر مولویت است و از طرفی اینکه عقل حکم میکند به ظن نباید اعتماد کرد باعث ارشادی بودن نمیشود. لذا بر همان اصل تحفظ میشود