آیا اجتناب از صغائر نیز در تحقق عدالت شرط است؟ اجتناب از کبائر بدون تردید و بدون اختلاف شرط است لکن مشهور در کلمات فقها، عدم اشتراط اجتناب از صغائر برای تحقق عدالت است مگر این که ارتکاب صغیره به ارتکاب کبیره برگشت کند از باب اصرار بر صغیره.
از جماعتی از قدما و متاخرین حکایت شده است که ارتکاب صغیره نیز مخل به عدالت است. ابن ادریس با توجه به انکار صغیره، همۀ گناهان را مخل به عدالت می داند لکن بقیۀ قائلان، با وجود پذیرفتن گناه صغیره، آن را مخل به عدالت می دانند و به نظر ما همین نظر، حق است. به همان نحوی که ارتکاب کبیره مخل به عدالت است، ارتکاب صغیره نیز مخل به عدالت است. برای دلالت بر این مطلب، اصل عملی کفایت می کند. عدالت شرط قبول شهادت است و با شک در تحقق عدالت، نفوذ شهادت خلاف اصل است و اصل بر عدم نفوذ شهادت است. درست است که شبهه مفهومیه عدالت و دائر بین اقل و اکثر است اما اشتراط عدالت در شاهد به قدری مسلم و روشن بوده است که قرینه متصل به تمام خطابات محسوب می‌شود. پس ادعای ما مطابق اصل است و کسانی که ارتکاب صغیره را مخلّ به عدالت نمی‌دانند باید ادعایشان را اثبات کنند. بنابراین باید به بررسی ادلۀ قائلین به عدم اشتراط اجتناب از صغائر بپردازیم.
اولین و عمده دلیل ایشان، صحیحۀ ابن ابی یعفور است. در این صحیحه آمده است: «بم تعرف عدالة الرجل؟ .... و یعرف ذلک باجتناب الکبائر» به اطلاق این روایت تمسک شده است. ما سابقا در بیان این روایت گفتیم که این روایت در مقام بیان حقیقت عدالت نیست بلکه در مقام بیان طرق اثبات عدالت است و لذا گفت: «بم تعرف». این روایت می گوید با صرف اجتناب از کبیره حکم به عدالت کند اما این به معنای تعیین مفهوم عدالت نیست. اگر بگویند عدالت با اجتناب از کبائر شناخته می شود، به این معنا نیست که عدالت در مقام ثبوت نیز متوقف بر صرف ترک کبائر است. مفاد این روایت این نیست که اجتناب از صغیره در حقیقت عدالت نقشی ندارد و اینکه عدالت فقط اجتناب از کبائر است بلکه مفاد آن این است که اجتناب از کبائر نشانه عدالت است و لذا ارتکاب کبائر حتما به حقیقت عدالت مخلّ است اما مفاد آن این نیست که ارتکاب صغیره مخلّ به حقیقت عدالت نیست. این روایت صرفا در مقام بیان این است که اگر کسی از کبائر اجتناب کند عدالت او ثابت می‌شود و لازم نیست از عدم ارتکاب گناهان صغیره فحص کرد.
مرحوم نراقی سپس می فرماید اگر اجماع نداشتیم بر اینکه کبائر مخل به عدالت هستند، به مقتضای صحیحۀ ابن ابی یعفور باید برخی از کبائر را مخل به عدالت نمی دانستیم چون در این روایت آمده است «الکبائر التی أوعد الله علیها النار».
