2-بهمن-1402, 18:11
برخی مانند مرحوم سید حسن صدر در کتابی که در رساله ای که در مورد یفقه الرضا نوشته است معتقد است که کتاب فقه الرضا همان کتاب التکلیف شلمغانی است و قرائنی ذکر کرده است.
قرینه اول: شیخ مفید و طوسی و علامه حلی در مورد کتاب التکلیف گفته اند که این کتاب از کتب مهم شیعه بوده و از مشایخ روایت شده و ایشان گفته اند که فقط یک روایت این کتاب از منفردات است که این روایت است: اگر کسی نزد حاکم شرع برای اثبات مدعای خودش یک شاهد ثقه داشت، کافی است. جالب است که این روایت در کتاب فقه الرضا هم موجود است.
قرینه دوم: در بحث علامت کر که روایت فقه الرضا می گوید سنگ را وسط آب بیندازید، شهید اول می گوید متقدمین این علامت را از شلمغانی نقل کرده اند.
قرینه سوم: کتاب التکلیف شلمغانی را ابن بابویه قمی به قم آورد. یعنی شیخ صدوق از طریق پدرش به کتاب التکلیف شلمغانی روایت دارد و شیخ طوسی هم از طریق شیخ صدوق و پدرش به کتاب شلمغانی می رسند. لذا ابن بابویه می تواند این روایات را برای پسرش بخواند و لذا عبارت عن أبی العالم درست در می آید و مراد از العالم، پدر شیخ صدوق می شود.
نظر استاد حسینی نسب
قرائنی که ایشان مطرح کرده، نشان می دهد آراء شلمغانی در این کتاب هست مانند مقدار آب کر و کفایت یک شاهد. اما اینها برای اثبات این که کتاب کتاب تکلیف شلمغانی است کافی نیست. مثلا در این کتاب جمله ای دارد که می گوید: لیلة ضرب فیه جدنا أمیرالمؤمنین. شلمغانی چطور می تواند چنین جمله ای را بگوید؟
سؤال یکی از طلاب: شیخ صدوق که کتاب شلمغانی را از پدرش گرفته، می تواند این جمله را بگوید. پاسخ استاد: بله درست است.
ما می گوییم ممکن است ابن بابویه قمی که خودش راوی کتاب التکلیف شلمغانی است و از آراء او مطلع است، این مطالب شاذ شلمغانی را در کتاب خودش بیاورد. اما در مقابل ما سی و خورده ای روایت در این کتاب داریم که شیخ صدوق آنها را از شذوذات ابن بابویه قمی دانسته است. و شلمغانی که نمی توانسته شذوذات ابن بابویه قمی را بیاورد چون یک نسل بین آنها فاصله است.
ما در تعیین نویسنده این کتاب، می گوییم که پدر شیخ صدوق می توانسته از شذوذات شلمغانی اطلاع داشته باشد چون تنها راوی نسخه مشهور کتاب التکلیف است لذا آن چند فتوای شاذ شلمغانی را آورده و فتاوای خاص خودش را هم گفته است اما عکس این امکان پذیر نیست که شلمغانی هم شذوذات خود و هم شذوذات پدر شیخ صدوق را آورده باشد.
لذا در این تراکم ظنون، این که کتاب فقه الرضا برای پدر شیخ صدوق باشد، ترجیح دارد بر این که کتاب شلمغانی باشد.( درس خارج فقه جلسه 59،19دی 1402)
قرینه اول: شیخ مفید و طوسی و علامه حلی در مورد کتاب التکلیف گفته اند که این کتاب از کتب مهم شیعه بوده و از مشایخ روایت شده و ایشان گفته اند که فقط یک روایت این کتاب از منفردات است که این روایت است: اگر کسی نزد حاکم شرع برای اثبات مدعای خودش یک شاهد ثقه داشت، کافی است. جالب است که این روایت در کتاب فقه الرضا هم موجود است.
قرینه دوم: در بحث علامت کر که روایت فقه الرضا می گوید سنگ را وسط آب بیندازید، شهید اول می گوید متقدمین این علامت را از شلمغانی نقل کرده اند.
قرینه سوم: کتاب التکلیف شلمغانی را ابن بابویه قمی به قم آورد. یعنی شیخ صدوق از طریق پدرش به کتاب التکلیف شلمغانی روایت دارد و شیخ طوسی هم از طریق شیخ صدوق و پدرش به کتاب شلمغانی می رسند. لذا ابن بابویه می تواند این روایات را برای پسرش بخواند و لذا عبارت عن أبی العالم درست در می آید و مراد از العالم، پدر شیخ صدوق می شود.
نظر استاد حسینی نسب
قرائنی که ایشان مطرح کرده، نشان می دهد آراء شلمغانی در این کتاب هست مانند مقدار آب کر و کفایت یک شاهد. اما اینها برای اثبات این که کتاب کتاب تکلیف شلمغانی است کافی نیست. مثلا در این کتاب جمله ای دارد که می گوید: لیلة ضرب فیه جدنا أمیرالمؤمنین. شلمغانی چطور می تواند چنین جمله ای را بگوید؟
سؤال یکی از طلاب: شیخ صدوق که کتاب شلمغانی را از پدرش گرفته، می تواند این جمله را بگوید. پاسخ استاد: بله درست است.
ما می گوییم ممکن است ابن بابویه قمی که خودش راوی کتاب التکلیف شلمغانی است و از آراء او مطلع است، این مطالب شاذ شلمغانی را در کتاب خودش بیاورد. اما در مقابل ما سی و خورده ای روایت در این کتاب داریم که شیخ صدوق آنها را از شذوذات ابن بابویه قمی دانسته است. و شلمغانی که نمی توانسته شذوذات ابن بابویه قمی را بیاورد چون یک نسل بین آنها فاصله است.
ما در تعیین نویسنده این کتاب، می گوییم که پدر شیخ صدوق می توانسته از شذوذات شلمغانی اطلاع داشته باشد چون تنها راوی نسخه مشهور کتاب التکلیف است لذا آن چند فتوای شاذ شلمغانی را آورده و فتاوای خاص خودش را هم گفته است اما عکس این امکان پذیر نیست که شلمغانی هم شذوذات خود و هم شذوذات پدر شیخ صدوق را آورده باشد.
لذا در این تراکم ظنون، این که کتاب فقه الرضا برای پدر شیخ صدوق باشد، ترجیح دارد بر این که کتاب شلمغانی باشد.( درس خارج فقه جلسه 59،19دی 1402)
