معنای فایده در الخمس فیما افاد الناس

[Payam_Khajei]

راجع به فایده دو نظر هست: یک نظر این است که هر چه عرف بگوید "فایده" و لو ملک نباشد، آقای وحید و آقای زنجانی نظرشان این است، الخمس فیما افاد الناس، عرفا بگویند سود کرده.

در مقابل مشهور می‌‌گویند باید ملک بشود، یعنی فایده‌ای که ملک شده خمس دارد، عرفا این است، ولی آقای وحید و آقای زنجانی می‌‌گویند بالاخره زیر دست تو است، اختیارش با تو است، در حساب تو آمده و لو قبول نکردی؛ آقای وحید و آقای زنجانی می‌‌گویند عرف به این فایده می‌‌گوید.

آیا فرمایش آقای وحید و آقای زنجانی درست است یا خیر؟ بنظر ما انصافا این ادله الخمس فیما افاد الناس در بیش از ملکیت ظهوری ندارد. یعنی عرف در ذهنش از افاد الناس به ملکیت عین یا ملکیت حق منصرف است. 

و الا یک آقایی همین‌جوری پول در اختیار شما امانت گذاشته، ولی گفته هر چی خواستی مصرف کنی از جهت من بلامانع است، شما هم گفتی من یک وقت وسوسه می‌‌شوم این پول‌ها را خرج می‌‌کنم؟! او هم گفت عیب ندارد، آیا اینجا باید شما باید خمس بدهی؟ عرفا انصراف دارد ما افاد الناس از این فرض که نه حق شرعی داری و نه ملک شرعی داری.

[سؤال: این مثال شما شبیه مثالی نیست که پول به حسابش ریختند ولی مالک نشده و .... جواب:] اگر بنا باشد فایده‌ای که ملک نیست خمس داشته باشد یک مثالش همین است که این افرادی که پول‌هایی دست‌شان هست ملک‌شان نیست ولی مجاز در تصرف هستند، کدام عرف می‌‌گوید و اعلموا انما غنمتم من شیء فان الله خمسه [شامل این موارد می شود]؟ از این شخص انصراف دارد، "غَنِمَ" یا باید حق باشد یا باید ملک شرعی بشود.

 

¨     درس خارج فقه 04/11/1402