14-بهمن-1402, 23:59
مقدمه 1 :
در بحث امر به معروف و نهی از منکر یکی از مباحثی که مطرح می شود این است که امر به واجب، واجب و امر به مستحب، است.
مرحوم امام خمینی در تحریر الوسیله می فرمایند : «مسألة 1 ينقسم كل من الأمر و النهي في المقام إلى واجب و مندوب‌فما وجب عقلا أو شرعا وجب الأمر به، و ما قبح عقلا أو حرم شرعا وجب النهي عنه، و ما ندب و استحب فالأمر به كذلك و ما كره فالنهي عنه كذلك.»
مقدمه 2 :
با توجه به این که ائمه نیز مکلّف هستند، امر به مستحب بر ایشان نیز قطعا مستحب است؛ علاوه بر این که ممکن است به خاطر جایگاه ایشان ادعا شود که امر به مستحب به خاطر تبلیغ مستحبات بر ایشان واجب باشد.
نتیجه :
با توجه به این دو نکته وقتی ائمه به یک شخص امر می کنند که یک کاری را انجام دهد ما دیگر چطور می توانیم بگوئیم انجام این فعل واجب است؟ (دقت شود که ظهور امر در وجوب مشکلی را حلّ نمی کند؛ چون در امر به مستحب آمر به نحو امر وجوبی می گوید اما بر مکلّف ارتکاب فعل لازم نیست.)
اگر کسی که امر می کند شخصِ مولی باشد این نکته مطرح نمی شود ولی وقتی آمر -با حفظ جایگاه و شأن خاصّ- خود نیز یک مکلّف است چطور می توان اوامر وی را حمل بر وجوب نمود؟
اگر کسی ادعا کند که سیره عقلاء در این موارد نیز حمل بر وجوب است، همان طور که نمی توان ادعای بطلان نمود ادعای صحت نیز مشکل است.
و اگر کسی ادعای سیره متشرعه کند باید مواردی را نشان دهد که متشرعه با وجود احتمال این که در مواردی امر ائمه علیهم السلام امر به مستحب بوده است حمل بر وجوب کرده باشند.
به نظر می رسد این نکته نیاز به بررسی بیشتری دارد و اگر حلّ نشود حمل بر وجوب در بسیاری از موارد روایات مورد مناقشه خواهد بود.
