19-بهمن-1402, 00:48
مرحوم شیخ انصاری فرموده‌اند: آیه «وَ لا تَقْرَبُوهُنَّ حَتَّى يَطْهُرْنَ فَإِذا تَطَهَّرْنَ فَأْتُوهُنَّ مِنْ حَيْثُ أَمَرَكُمُ اللَّهُ» را قراء سبعه «یطْهرن» خواندند و بعضی دیگر نیز «یطَّهرن» خواندند که این دو با هم تعارض دارند زیرا «حتی یطْهرن» یعنی «لاتقربوهنّ حتی ینقین من الحیض» و «حتی یطَّهرن» یعنی «لاتقربوهن حتی یغتسلن من الحیض»....
بنظر ما اختلاف قرائت در آیه مذکور موجب ابهام و اجمال آیه و لزوم رجوع به سایر ادله مثل عام فوقانی «نِساؤُكُمْ حَرْثٌ لَكُمْ فَأْتُوا حَرْثَكُمْ أَنَّى شِئْتُمْ» یا استصحاب بقاء حرمت وطی که شیخ انصاری رحمه الله مطرح کردند، نمی‌شود. زیرا در ذیل آیه آمده است «فَإِذا تَطَهَّرْنَ فَأْتُوهُنَّ مِنْ حَيْثُ أَمَرَكُمُ اللَّهُ» و ولو صدر آیه «حتی یطْهرن» باشد ولی ذیل آیه دلالت دارد بر این که «فاذا نقین من الحیض و اغتسلن فاتوهن من حیث امرکم الله». این مطلب شبیه این است که شما به شخصی می‌گویید: «لاتخرج من بیتک حتی یطلع الفجر فاذا صلیت الفجر فاخرج» که عرف از آن می‌فهمد که «اذا طلع الفجر و صلیت الفجر فاخرج» یعنی قبل از نماز صبح از خانه خارج نشو و بعد از نماز صبح می‌توانی از خانه خارج شوی (شاید مکروه است که انسان بین اذان و نماز صبح بیرون بیاید و نماز صبحش مشکل پیدا کند و آخر وقت خوانده بشود).
البته با رجوع به روایات در این مسئله می‌بینیم که روایات دلالت بر جواز نزدیکی با همسر به مجرد نقاء دارند مانند صحیحه محمد بن مسلم: ««مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ الْعَلَاءِ بْنِ رَزِينٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع فِي الْمَرْأَةِ يَنْقَطِعُ عَنْهَا دَمُ الْحَيْضِ فِي آخِرِ أَيَّامِهَا قَالَ إِذَا أَصَابَ زَوْجَهَا شَبَقٌ فَلْيَأْمُرْهَا فَلْتَغْتَسِلْ فَرْجَهَا ثُمَّ يَمَسُّهَا إِنْ شَاءَ قَبْلَ أَنْ تَغْتَسِلَ.» البته در این روایت فرموده است که باید فرج شسته شود و سپس نزدیکی صورت گیرد.
مشهور گفتند: به مناسبت حکم و موضوع معلوم می‌شود که این حکم یک حکم تنزیهی است و در روایاتی مانند روایت علی بن یقطین نیز آمده است «مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ سَلَمَةَ بْنِ الْخَطَّابِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَسَنِ الطَّاطَرِيِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ يَقْطِينٍ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ مُوسَى ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الْحَائِضِ تَرَى الطُّهْرَ وَ يَقَعُ بِهَا زَوْجُهَا قَالَ لَا بَأْسَ وَ الْغُسْلُ أَحَبُّ إِلَيَّ.» یا روایت ابن بکیر: «عن علي بن الحسن عن محمد و أحمد ابني الحسن عن أبيهما عن عبد الله بن بكير عن أبي عبد الله ع قال: إذا انقطع الدم و لم تغتسل فليأتها زوجها إن شاء» و عرف از صحیحه محمد بن مسلم، امر به غسل فرج برای تنظیف و رفع قذارت و نفرت را استظهار می‌کند.
ولی همانطور که مرحوم خویی فرموده‌اند: معلوم نیست که این، یک حکم تنزیهی باشد بلکه ممکن است یک واجب تعبدی باشد لذا به نظر ما احتیاط واجب است که اول امر به غسل فرج شود ولو اغتسال از حیض نشود و الا نزدیکی بدون غَسل فرج اشکال دارد.
¨ خارج اصول - 14/11/1402
