کشف وثاقت روات با قطع نظر از قول رجالیین

[خیشه]

به نظر می‌رسد قدماء که بعضی قائل به مبنای ثقه شدند، بدون رجال به وثاقت می‌رسیدند و مباحث رجالی در قدیم الایام چندان کارایی نداشته. چنین نبوده که طبق هر خبری دقت کنند که رجالی چه گفته، تقسیم خبر به حسن و صحیح و ضعیف از زمان علامه آغاز شده، همه قدماء انفتاحی بودند و این دیدگاهشان به قول رجالی موقوف نبوده.
چه بسا اصلا نیازی به قول رجالی نداریم که بگوییم با ثقه بودن مشکل است. به این بیان که عمده فقه توسط اجلاء اصحاب به ما رسیده. در هر بابی که نظر شود که در وسائل الشیعه تجمیع شده و روش نویسنده آن بوده که از سند ذهبیه آغاز کند، غالب ابواب، از افرادی نقل شده که همه معاریف بودند مثل زراره و محمد بن مسلم و حسین بن سعید و حسن بن محبوب که مسلم و واضح است که ثقه هستند و نیازی به قول رجالی برای آنها نیست و از اصحاب اجماع هستند. کثیری از احکام شریعت که به اخبار واحد تصحیح می‌شود، اسنادشان از اجلاء هستند.
قسم دیگری از روایات که از اجلاء نیستند، روایاتی است که توسط راویان غیر جلیل القدر نقل شده و به وثاقت آنها اطمینان نداریم، ولی می‌بینیم که عالمان صدر اول طبق خبرشان عمل کردند. عمل آن علماء به این اخبار بسیار مهم است و هیچ کدام اشکال سندی به این اخبار نمی‌کردند و در جواهر بسیار نقل می‌کند که ضعف سند را منجبر به عمل اصحاب می‌دانند. همچنین در نظر آنها، بسیاری از راویان جلیل القدر از این راویان غیر جلیل نقل قول کردند و یا دارای کتب معروفی بودند که معتمد بوده و یا اینکه روایتی در ثنا و مدح آنها وارد شده.
به هر حال، اگر کتب رجالی را کنار بگذاریم، باز هم می‌توانیم فقه را استنباط کنیم و ادعا داریم که قدمای اصحاب چنین بوده و این فقهای واپسین بودند که به قول رجالیون اهمیت دادند. بنابراین ادعا داریم که باب علمی منسد نیست. البته ممکن است در یک مواردی، قول رجالی قرینه بر تایید وثاقت باشد و این را انکار نداریم. لذا قائلین به وثوق نیز به قول رجالیون نیاز ندارند و چه بسا آنها به روایت ضعیف عمل کنند.


جلسه 102 تاریخ 27 فروردین 1403