نکته علمی: ضابطه الغاء خصوصیت

[م. مظفری]

تاکنون مقاله ی مجزایی درباره شرایط الغاء خصوصیت که به طور مبسوط مساله را مورد بحث قرار داده باشد ندیده ام اما در مجموع میتوان گفت :

الغاء خصوصیت سه شرط دارد :

الف : وجود قرینه بر الغاء خصوصیت ، مثل اینکه فرموده اند الخمر حرام لانه مسکر، این عبارت لانه مسکر قرینه بر این است که خمر خصوصیت ندارد ، والعلۀ تعمّم کما تخصص.

ب : آن مورد مخالف قاعده نباشد ، پس از حکم مخالف قاعده اولیه نمیشود الغای خصوصیت کرد. مثلا دختر باکره ی رشیده باید از پدر اذن بگیرد ، حال اگر دختر ثیّب باشد میتوان الغاء خصوصیت کرد؟

ج : آن حکم ، حکم تعبدی نباشد، مثلا معفو بودن خون کمتر از درهم حکم تعبدی است ، هر چند عرف بین خون کمتر از درهم و بیشتر از ان فرقی نمی بیند ولی الغاء خصوصیت از آن ممکن نیست.

[89194]

با سلام و عرض احترام
1. چرا در صورت خلاف قاعده بودن و تمامیّت قرائن نتوان الغاء خصوصیّت نمود؟

2. اگر در روایتی گفته شود که خون کمتر از یک درهم بر روی پیراهن معفوّ است، آیا به خاطر تعبّدی بودن این حکم، آن را به شلوار سرایت نمی دهیم؟!

3. عمده دلیل در الغاء خصوصیّت حصول اطمینان برای مجتهد است که برایش حجّت است و چیز دیگری نیاز نیست.

ضمناً برای حقیر تفاوت خلاف قاعده بودن و تعبّدی بودن( با توجّه به توضیحات حضرت عالی) روشن نشد.

با تشکّر از حضور خوبتان

[سلمانی]

[/size]با سلام
در جایی مثل محرمیت بالرضاع که هم خلاف قاعده است هم تعبدی، بعضی از بزرگان تعدی فرموده اند به مثل صاحب رحم اجاره ای.

[اعلایی]

الغای خصوصیت بطور معمول از طریق فهم عرف صورت میگرد و طبعاً به این نحو است که عرف برای قید خصوصیت در ترتب حکم نمی فهمد و در نتیجه متکلم نیز قصد تفهیم خصوصیت نداشته است و الا باید تنبیه میداد.
و عدم فهم خصوصیت از سوی عرف نیز به نظر میرسد عمدتا با لحاظ تناسب حکم و موضوع است که طبعا به تناسب موارد فرق میکند.
اما صورتی که آقای مظفری بیان کردند که در الخمر حرام لانه مسکر این مورد از موارد الغای خصوصیت نیست بلکه از مواردی تعمیم حکم به جهت عموم علت است.
همچنین مثال وجوب اذن دختر باکره رشیده ربطی خلاف قاعده ندارد بلکه از این باب است که از نظر عرفی باکره بودن - و تجربه ازدواج نداشتن - صلاحیت دخالت در حکم به وجوب اذن از پدر دارد.
همچنین مثال خون کمتر از درهم نیز ربطی به تعبدی بودن ندارد بلکه بعد از علم به عدم تناسب نجاست با نماز کمی نجاست از نظری عرفی صلاحیت دخالت در حکم به جواز نماز را دارد.