نکته علمی: شروط دلالت اکثار اجلاء بر وثاقت مروی عنه

[رضا اسکندری]

فرمایش شما در صورتی است که ملاک استفاده وثاقت را از کثرت نقل اجلا عمل به روایت بدانید. اما اگر ملاک استفاده وثاقت را به گونه ای که خواهد آمد تبیین کنیم حرف بعیدی نیست هر چند جای بحث دارد.
عده ای معتقدند یکی از اخلاق حرفه ای در نقل احادیث این بوده است که فرد نسبت به اخذ حدیث حساس بوده و بی مبالات در این مساله نباشد و لذا کثرت نقل از ضعفاء و اعتماد بر روایات مرسله و راویان مجهول، طعن و قدح محسوب می شده است و در این بین شواهدی را نیز اقامه می کنند (بحث عمل مرحوم احمد بن محمد بن عیسی نسبت به احمد بن محمد بن خالد و سهل بن زیاد، ترجمه مثل شیخ و نجاشی در مورد احمد بن محمد بن خالد، سهل بن زیاد، محمد بن خالد برقی و ...، کلمات مرحوم نجاشی در ضمن برخی راویان دیگر و ...)
بنابراین اگر فردی از اجلاء و ثقات (که در مورد او گفته نشده است از ضعفا کثیرا نقل می کرده است و اعتماد بر مجاهیل می کرده است) از فرد دیگری کثرت روایت داشته باشد نشان می دهد که آن فرد کسی نبوده است که ضعیف محسوب می شده و از این راه وثاقت او را استفاده می کنند.
البته عرض کردم که این نیز خود جای بحث و بررسی دارد اما در هر حال حرف بعیدی نیست و شواهد متعددی هم دارد.