8-ارديبهشت-1394, 17:02
مرحوم حاجی نوری از کسانی است که بررسی طریق به کتب و حتی کتاب مستطرفات سرائر را لازم نداسته است. از این رو ایشان در خاتمه مستدرک(مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، الخاتمةج9، ص: 223 تا ص: 247) روایت مادحه یونس بن ظبیان که در مستطرفات وارد شده است را صحیحه تلقی می فرمایند. البته ایشان در ادامه چند روایت دیگر را که در مدح یونس بن ظبیان وارد شده بیان می کنند و می فرمایند: این روایات صحیحه هستند و باید یونس به ظبیان را توثیق کرد و نمی توان به خاطر تضعیف شیخ، این روایات را حمل بر تقیه کرد زیرا هیچ یک از ائمه(ع) از غلات تقیه نمی فرمودند مخصوصا در ارتباط با اشخاصی مانند ابو الخطاب که مطابق گفته رجالیون یونس از اصحاب ابی الخطاب است. ایشان شواهد دیگری را بر وثاقت یونس بن ظبیان اقامه می فرمایند از جمله:
1. نقل بسیاری از اجلا از او مانند جمیل بن دراج، صفوان، ابن ابی عمیر و دیگران.
2. مضمون برخی از روایات او که نشانگر تقوای اوست.
3. نقل روایتی از یونس در زیارت اباعبدالله(ع) با این که شیخ صدوق می فرمایند:«و قد أخرجت في كتاب الزيارات و كتاب مقتل الحسين (عليه السّلام) أنواعاً من الزيارات، و اخترت هذه لهذا الكتاب، لأنّها أصح الزيارات عندي من طريق الرواية، و فيها بلاغ و كفاية»( البته ذکر این نکته ضروری است که در روایت منقول شیخ صدوق آن را مستقیما به امام صادق(ع) نسبت داده و نامی از یونس نمی برند)
ایشان در انتها در صدد توجیه روایت منقول در رجال کشی بر می آیند.
حضرت استاد سید محمد جواد شبیری(دام عزه) با این که بررسی طریق به کتب را لازم نمی دانند زیرا طرق به کتب را تنها تشریفاتی قلمداد می فرمایند، اما در صحت کتاب جامع بزنطی که در مستطرفات سرائر نقل شده است تردید می فرمایند زیرا انتساب کتاب به بزنطی مورد تردید است. ایشان قرائنی را در این ارتباط اقامه می فرمایند که خارج از مجال بحث است. که در این صورت صاحب کتاب مجهول بوده و روایات کتاب جامع بزنطی در حکم روایات ضعیف قلمداد می شود.
در نتیجه مشکل در روایت مادحه یونس بن ظبیان لزوم بررسی طرق به کتب یا عدم لزوم آن نیست و در ثانی برخی مانند حاجی نوری به لازمه کلام خود در عدم لزوم بررسی طرق به کتب ملتزم شده روایت ماحه یونس بن ظبیان را اخذ کرده است.
البته سایر قرائنی که حاجی نوری برای وثاقت یونس اقامه می کنند نیز مورد خدشه است زیرا با وجود روایت صحیحه ای که او را لعن فرموده و نشانگر ضعف شدید اوست روایت اجلا از او مثبت حجیت نخواهد بود و صرف نقل مضامین بلند دال بر وثاقت نیست و کلام صدوق در ارتباط با کتاب زیارات تنها مثبت صدور روایت از امام(ع) است و احتمال می رود شیخ صدوق با قرائنی به صدور روایت اطمینان پیدا کرده بدون این که طریق روایت را صحیح بداند. نقل روایت به صورت مستقیم از امام بدون ذکر راوی از امام که همان یونس است موید این مطلب است. حتی اگر ثابت شود شیخ صدوق او را ثقه می دانسته، نظر شیخ صدوق اجتهادی در قبال نص می باشد و اعتبار ندارد.
1. نقل بسیاری از اجلا از او مانند جمیل بن دراج، صفوان، ابن ابی عمیر و دیگران.
2. مضمون برخی از روایات او که نشانگر تقوای اوست.
3. نقل روایتی از یونس در زیارت اباعبدالله(ع) با این که شیخ صدوق می فرمایند:«و قد أخرجت في كتاب الزيارات و كتاب مقتل الحسين (عليه السّلام) أنواعاً من الزيارات، و اخترت هذه لهذا الكتاب، لأنّها أصح الزيارات عندي من طريق الرواية، و فيها بلاغ و كفاية»( البته ذکر این نکته ضروری است که در روایت منقول شیخ صدوق آن را مستقیما به امام صادق(ع) نسبت داده و نامی از یونس نمی برند)
ایشان در انتها در صدد توجیه روایت منقول در رجال کشی بر می آیند.
حضرت استاد سید محمد جواد شبیری(دام عزه) با این که بررسی طریق به کتب را لازم نمی دانند زیرا طرق به کتب را تنها تشریفاتی قلمداد می فرمایند، اما در صحت کتاب جامع بزنطی که در مستطرفات سرائر نقل شده است تردید می فرمایند زیرا انتساب کتاب به بزنطی مورد تردید است. ایشان قرائنی را در این ارتباط اقامه می فرمایند که خارج از مجال بحث است. که در این صورت صاحب کتاب مجهول بوده و روایات کتاب جامع بزنطی در حکم روایات ضعیف قلمداد می شود.
در نتیجه مشکل در روایت مادحه یونس بن ظبیان لزوم بررسی طرق به کتب یا عدم لزوم آن نیست و در ثانی برخی مانند حاجی نوری به لازمه کلام خود در عدم لزوم بررسی طرق به کتب ملتزم شده روایت ماحه یونس بن ظبیان را اخذ کرده است.
البته سایر قرائنی که حاجی نوری برای وثاقت یونس اقامه می کنند نیز مورد خدشه است زیرا با وجود روایت صحیحه ای که او را لعن فرموده و نشانگر ضعف شدید اوست روایت اجلا از او مثبت حجیت نخواهد بود و صرف نقل مضامین بلند دال بر وثاقت نیست و کلام صدوق در ارتباط با کتاب زیارات تنها مثبت صدور روایت از امام(ع) است و احتمال می رود شیخ صدوق با قرائنی به صدور روایت اطمینان پیدا کرده بدون این که طریق روایت را صحیح بداند. نقل روایت به صورت مستقیم از امام بدون ذکر راوی از امام که همان یونس است موید این مطلب است. حتی اگر ثابت شود شیخ صدوق او را ثقه می دانسته، نظر شیخ صدوق اجتهادی در قبال نص می باشد و اعتبار ندارد.
