9-بهمن-1394, 19:17
اما تقسیمی که از قطع می کنه به قطع طریقی و موضوعی هم ماهیت و مفهوم قطع رو برای من کامل مشخص نکرد.
من خودم یه تفسیری از این دو تقسیم کردم که به نظرم زیاد درست نباشه.
قطع طریقی رو قطع به خود احکام دونستم. یعنی اینکه ما حکم این مسئله رو به صورت قطعی درک کنیم. وقتی می گیم که خمر حرام است، لحاظ ما روی خود حکم است. یعنی قطع به این حکم داریم. در مقابل وقتی که می گیم این مایع خمر است و قطع طریقی باشه یعنی اینجا لحاظ ما لحاظ به خود حکم این مایع است. نه اینکه لزوما همراهش نتایج و ... این قطع باشه. بلکه می تونه نباشه. و ما تنها در این مرحله فقط به خود خمر بودن این مایع قطع پیدا کرده ایم. بعدش که قطع های دیگه ای رو کنارش می زاریم احکام دیگه ای اخذ می شه.
و اصل بحث و بیشترین بحث در فقه و اصول هم روی همین قسمت یعنی قطع طریقی است. یعنی ما بیشتر دنبال خود احکام هستیم و بیشتر قطع های ما به خود احکام رخ می دهد.
اما قطع موضوعی رو قطع به موضوعات احکام دونستم. یعنی وقتی گفته می شه خمر حرام است. اون وقت در برخورد با این حکم، وظیفه ما این است که مایعات مختلف رو بشناسیم که در قبال آنها این حکم را رعایت کرده باشیم. یعنی این مایع خمر است رو اینجا لحاظمون شناخت حکم این مایع نیست. بلکه لحاظمون شناخت موضوع برای مسئله خمر حرام است می باشد.
این رو از این جهت می گم که وقتی می گه ادله عقلی یا شرعی اغلب موارد خالی از بیان شرایط خاصی برای موضوعشون هستن، یا اگه هم بگن، بازم این شرایط عمومیت دارد و اطلاق دارد. این یعنی اینکه در اینجا ما لحاظمون روی شناخت خود حکمش نیست. یعنی نمی خوایم که مایعات را به اینکه خمر هستن یا نیستن بشناسیم. بلکه می خوایم حکم خمر حرام است رو رعایت کنیم. لحاظ می ریم سراغ موضوعاتی که می تونن موضوع این حکم باشن و اونجا است که این اطلاق یا عدم اطلاق رو بررسی می کنیم.
و این مرحله حتما بعد از مرحله اول است. یعنی تنها وقتی می شه بحث از قطع موضوعات رو مطرح کرد که قبلش ما نسبت به خود حکم قطع داشته باشیم. اون وقت در هنگام انجام وظیفه نسبت به حکم، دنبال موضوع این حکم می ریم می بینیم که آیا بهش قطع داریم یا نه.
خوب بیشتر مواقع قطع موضوعی هم طریقی است. اما موارد کمی است که قطع موضوعی وصفی می شه یعنی ادله قطع اون رو به صورت وصفی بیان کردن.
یعنی توی بحث قطع وصفی ما باید حتما به ادله قطع رجوع کنیم ببینیم چی می گین. بدون اون، نمی تونیم بگیم که این قطع موضوعی طریقی نیست و وصفی است.
بحث از قطع موضوعی این است که این حکم بیان شده آیا کلی و عمومی است یا خصوصیاتی دارد؟ آنگاه قطع و علم به خصوصیات در حکم تأثیر گذار است یا خیر؟
این بحث 2 اثر دارد. 1. در مقابله با مصوّبه است. 2. در بررسی برخی احکام که در آنها چگونگی علم لحاظ شده است. که این دو صورت دارد. الف) راه دستیابی به علم به صورت کلی و اصل عام و اولیه در احکام لحاظ شده. که بحث اخباریها است. ب) بدون لحاظ راه دستیابی به علم به صورت اصل کلی، نیاز به جعل شارع دارد و نیاز به بررسی ادله دارد.
تا اینجا یه مقدار از تحلیل متن و توجیحی بود که خودم برای خودم ساختم. (البته با کمک گرفتن از حواشی و ...) که جای اشکال و نقدهایی نیز است. اما به نظر خودم می تونه تحلیل تا حدودی صحیح باشه.
من خودم یه تفسیری از این دو تقسیم کردم که به نظرم زیاد درست نباشه.
قطع طریقی رو قطع به خود احکام دونستم. یعنی اینکه ما حکم این مسئله رو به صورت قطعی درک کنیم. وقتی می گیم که خمر حرام است، لحاظ ما روی خود حکم است. یعنی قطع به این حکم داریم. در مقابل وقتی که می گیم این مایع خمر است و قطع طریقی باشه یعنی اینجا لحاظ ما لحاظ به خود حکم این مایع است. نه اینکه لزوما همراهش نتایج و ... این قطع باشه. بلکه می تونه نباشه. و ما تنها در این مرحله فقط به خود خمر بودن این مایع قطع پیدا کرده ایم. بعدش که قطع های دیگه ای رو کنارش می زاریم احکام دیگه ای اخذ می شه.
و اصل بحث و بیشترین بحث در فقه و اصول هم روی همین قسمت یعنی قطع طریقی است. یعنی ما بیشتر دنبال خود احکام هستیم و بیشتر قطع های ما به خود احکام رخ می دهد.
اما قطع موضوعی رو قطع به موضوعات احکام دونستم. یعنی وقتی گفته می شه خمر حرام است. اون وقت در برخورد با این حکم، وظیفه ما این است که مایعات مختلف رو بشناسیم که در قبال آنها این حکم را رعایت کرده باشیم. یعنی این مایع خمر است رو اینجا لحاظمون شناخت حکم این مایع نیست. بلکه لحاظمون شناخت موضوع برای مسئله خمر حرام است می باشد.
این رو از این جهت می گم که وقتی می گه ادله عقلی یا شرعی اغلب موارد خالی از بیان شرایط خاصی برای موضوعشون هستن، یا اگه هم بگن، بازم این شرایط عمومیت دارد و اطلاق دارد. این یعنی اینکه در اینجا ما لحاظمون روی شناخت خود حکمش نیست. یعنی نمی خوایم که مایعات را به اینکه خمر هستن یا نیستن بشناسیم. بلکه می خوایم حکم خمر حرام است رو رعایت کنیم. لحاظ می ریم سراغ موضوعاتی که می تونن موضوع این حکم باشن و اونجا است که این اطلاق یا عدم اطلاق رو بررسی می کنیم.
و این مرحله حتما بعد از مرحله اول است. یعنی تنها وقتی می شه بحث از قطع موضوعات رو مطرح کرد که قبلش ما نسبت به خود حکم قطع داشته باشیم. اون وقت در هنگام انجام وظیفه نسبت به حکم، دنبال موضوع این حکم می ریم می بینیم که آیا بهش قطع داریم یا نه.
خوب بیشتر مواقع قطع موضوعی هم طریقی است. اما موارد کمی است که قطع موضوعی وصفی می شه یعنی ادله قطع اون رو به صورت وصفی بیان کردن.
یعنی توی بحث قطع وصفی ما باید حتما به ادله قطع رجوع کنیم ببینیم چی می گین. بدون اون، نمی تونیم بگیم که این قطع موضوعی طریقی نیست و وصفی است.
بحث از قطع موضوعی این است که این حکم بیان شده آیا کلی و عمومی است یا خصوصیاتی دارد؟ آنگاه قطع و علم به خصوصیات در حکم تأثیر گذار است یا خیر؟
این بحث 2 اثر دارد. 1. در مقابله با مصوّبه است. 2. در بررسی برخی احکام که در آنها چگونگی علم لحاظ شده است. که این دو صورت دارد. الف) راه دستیابی به علم به صورت کلی و اصل عام و اولیه در احکام لحاظ شده. که بحث اخباریها است. ب) بدون لحاظ راه دستیابی به علم به صورت اصل کلی، نیاز به جعل شارع دارد و نیاز به بررسی ادله دارد.
تا اینجا یه مقدار از تحلیل متن و توجیحی بود که خودم برای خودم ساختم. (البته با کمک گرفتن از حواشی و ...) که جای اشکال و نقدهایی نیز است. اما به نظر خودم می تونه تحلیل تا حدودی صحیح باشه.
