مساله جدید: حجیت قطع

[yaali]

باتوجه به حجیت قطع، عمل کسانی از داعشی ها که با قطع به درست بودن روششان به گردن زدن و کشتن شیعیان اقدام میکنند، چگونه توجیه میشود و حکم آنان در قیامت چه خواهد بود؟

[عالم]

اشکال مصداقی: بعید است قطع و یقین به درست بودن کارهای خود داشته باشند حداقل شبهه ی احتیاج به تحقیق و تفحص بیشتر در ذهن 99 درصد آنها وجود دارد خصوصا با توجه به احادیثی که بیان می کند هیچ گاه باطل خود را آنگونه نشان نمی تواند بدهد که کاملاً حق جلو کند.
«اصل روایت الان در ذهنم نیست مراجعه شود به کتاب میزان الحکمه باب حق و باطل»
اشکال کبروی: اما اگر فرضاً یقین به صحت اعمالشان برای اشخاص(داعشی ها) حاصل شود و مقصّر در یقین به باطل نباشند علی القاعده نباید مورد مؤاخذه قرار بگیریند حال اینکه اثر وضعی این عمل در دنیا و آخرت چیست بحثی دیگر است.

[رضا اسکندری]

به نظر می رسد اینجا مساله ای مغفول مانده است.
ذاتی بودن حجیت قطع یعنی لزوم پیروی از قطع یا به تعبیر شیخ انصاری کاشفیت آن نیاز به جعل جاعل ندارد و البته کسی هم نمی تواند مانع از پیروی از قطع شود.
اما این به معنای معذوریت نیست. اگر کسی در قطعش معذور نباشد (مثل اینکه جهل مرکب تقصیر داشته است) خداوند او را بر واقع عقاب می کند و جهل او را به عنوان عذر نمی پذیرد. این مساله مشابهات فراوانی دارد هم در مثل مساله غفلت یا نسیان و ...
بنابراین حتی اگر قطع هم داشته باشند صرف وجود قطع باعث نمی شود که مستحق عقاب بر فوت واقع نباشند.

[yaali]

به نظر می رسد اینجا مساله ای مغفول مانده است.
ذاتی بودن حجیت قطع یعنی لزوم پیروی از قطع یا به تعبیر شیخ انصاری کاشفیت آن نیاز به جعل جاعل ندارد و البته کسی هم نمی تواند مانع از پیروی از قطع شود.
اما این به معنای معذوریت نیست. اگر کسی در قطعش معذور نباشد (مثل اینکه جهل مرکب تقصیر داشته است) خداوند او را بر واقع عقاب می کند و جهل او را به عنوان عذر نمی پذیرد. این مساله مشابهات فراوانی دارد هم در مثل مساله غفلت یا نسیان و ...
بنابراین حتی اگر قطع هم داشته باشند صرف وجود قطع باعث نمی شود که مستحق عقاب بر فوت واقعا

اگر قطع حجیت دارد و قاطع نیز احتمال خلاف نمیدهدف چگونه میتوان قائل به معذریت نبود ؟

[yaali]

اشکال مصداقی: بعید است قطع و یقین به درست بودن کارهای خود داشته باشند حداقل شبهه ی احتیاج به تحقیق و تفحص بیشتر در ذهن 99 درصد آنها وجود دارد خصوصا با توجه به احادیثی که بیان می کند هیچ گاه باطل خود را آنگونه نشان نمی تواند بدهد که کاملاً حق جلو کند.
«اصل روایت الان در ذهنم نیست مراجعه شود به کتاب میزان الحکمه باب حق و باطل»
اشکال کبروی: اما اگر فرضاً یقین به صحت اعمالشان برای اشخاص(داعشی ها) حاصل شود و مقصّر در یقین به باطل نباشند علی القاعده نباید مورد مؤاخذه قرار بگیریند حال اینکه اثر وضعی این عمل در دنیا و آخرت چیست بحثی دیگر است.

سخن شما در کبری مورد ادعای بنده است. اما در مورد اشکال مصداقی شما باد عرض کنم اگرچه این افراد در مورد برخی افعال خود قطع مستیقم و بلاواسطه نسبت به آن ندارند ولی بنابر حکم عقلایی که مورد تأیید شرع یز هست: رجوع جاهل به عالم کرده و در مسائلی که نسبت به آن علمی ندارند به عالم رجوع کرده و علمای آنان نیز فتوایی اینچنینی میدهند.

[رضا اسکندری]

دوست عزیز شما به چه بیان غافل مقصر را در مخالفت با واقع معذور نمی دانید؟
با چه بیان ناسی مقصر را در مخالفت با واقع معذور نمی دانید؟
دقیقا به همان بیان قاطعی که به خلاف واقع رسیده است اگر مقصر باشد در مخالفت با واقع معذور نیست. بلکه جاهل مرکب روشن است که از افراد غافل است و غفلت اگر از روی تقصیر باشد عذر در مخالفت با واقع نیست.

[yaali]

دوست عزیز شما به چه بیان غافل مقصر را در مخالفت با واقع معذور نمی دانید؟
با چه بیان ناسی مقصر را در مخالفت با واقع معذور نمی دانید؟
دقیقا به همان بیان قاطعی که به خلاف واقع رسیده است اگر مقصر باشد در مخالفت با واقع معذور نیست. بلکه جاهل مرکب روشن است که از افراد غافل است و غفلت اگر از روی تقصیر باشد عذر در مخالفت با واقع نیست.

به هر حال قطع حجیت دارد یا نه؟ قاطع را در حین قطع که نمیتوان گفت شما به قطعت عمل نکن.
بله اگر میگویید او در مقدمات کسب قطع کوتاهی کرده و لذا به باطل قاطع شده سخن شما درست است. و لذا کسی که به دلیل اینکه از پیر زن محله کرامتی دیده و حالا نسبت به صحت همه ی سخنان او قاطع است، در طریق کسب قطع اشتباه کرده و چوب آن را خواهد خورد ولی آیا اگر به قطعش عمل نکرد او متجرّی هست یا نه؟ و آیا به خاطر عمل به قطعش نیز کتک میخورد؟
مگر کسی مبنایش عدم حجیت قطع باشد و یا در صورت حجیت معتقد باشد شارع میتواند فرمان به عدم عمل به قطع دهد.

[عالم]

در هر صورت اگر کسی قطع به مطلبی داشت و در مقدمات قطع خود مقصر هم نبود نمی توان گفت استحقاق عقوبت دارد و همچنین اگر حجت شرعیّه داشت مثلا به یقین رسیده بود که باید از مجتهدین در امور تقلید کند و به دستورات آنها عمل کند باز هم نباید مورد مؤاخذه واقع شود.
هر چند از لحاظ مصداقی بعید است که اولا مفتی های آنها یقین به کافر بودن شیعیان مثلا و ... پیدا کنند و ثانیاً با توجه به این همه بیان اختلافات و ... افراد معمولی یقین به کفایت تقلید از مفتی ها در همه مسائل حتی مسائلی که مخالف صریح قرآن است پیدا نمایند.
بله بی سوادان قران نخوانده و امثال اینها ممکن است کاملاً از استحقاق عقاب بری باشند

[رضا اسکندری]

نمیدونم چرا دوست عزیز در کلمات حقیر دقت نکرده‌اند.
قطع حجیت دارد و حجیت آن هم ذاتی است یعنی نه به جعل جاعل است و نه می‌توان جلوی آن را گرفت. اما حجیت ذاتی آن به معنای این نیست که همواره در مخالفت با واقع عذر است.
تکلیف غافل عقلا قبیح است و تکلیف او غیر ممکن است. این که از مسلمات در نزد همه است و از قضایایی است که قیاساتها معها یعنی تصور معنای غافل و تکلیف برای حکم به عدم امکان و قبح آن کافی است.
با این حال اگر غفلت غافل از روی تقصیر باشد بر تفویت واقع عقاب می‌شود. دقت کنید بر تفویت واقع عقاب می‌شود نه بر مقدمات غفلتش.
اینکه در لحظه غفلت تکلیف او محال بوده است دلیل بر این نیست که در تفویت واقع بر شارع متعال معذور است بلکه عذر او پذیرفته شده نیست و شارع او را بر تفویت واقعش عقاب می‌کند.
جاهل مرکب نیز از افراد غافل است. و لذا در عین اینکه در هنگام قطع، نمی‌توان او را از عمل به قطعش منع کرد با این حال اگر مقصر باشد در تفویت واقع بر خداوند متعال مستحق عقاب است نه اینکه بر مقدمات قطعش عقاب می‌شود.
این مساله در تمامی کتب اصولی از جلمه رسائل مرحوم شیخ، کفایه آخوند و ... مورد اشاره قرار گرفته است و اکنون تقریبا از مسلمات نزد علماء است لذا در موارد غفلت و نسیان تقصیری، فرد را معاقب به عقاب تفویت واقع می‌دانند.

[yaali]

rayhan عزیز سخن شما کاملا متین است. اما آیا کسی که علماء را بدلیل حکم عقل و عقلاء  واجب الطاعة دانسته و مخالفت با آنها را جایز ندانسته و از قضا حکم آن عالم نیز مخالف با واقع باشد، باز میتوانیم مطیع را مقصر بدانیم؟
و اگر کسی بدلیل باطلی، شخص غیر عالم را مطاع قرار داده و بدین جهت وارد شبهات و منهیات شود، نمیتوانیم اینکونه بگوییم که او بجهت مقدمات و اسباب غیر عادی قطع معاقب خواهد بود؟
برای تقویت بحث خوب بود آدرس مطلب ادعا شده از شیخ و آخوند را ذکر میکردید. (برای استفاده بردن بیشتر عرض میکنم)