مساله جدید: آیا عمل اصحاب جابر ضعف دلالی حدیث است؟

[وکیلی]

شاید بلا فاصله بگوئیم نه. اما شخصی مثل شیخ انصاری (ره)در حدیث نهی نبی (ص) از بیع غرر با توجه به فهم اصحاب نهی را ارشاد به فساد می داند.توجیه این جابریت چه می تواند باشد؟

[امین]

اولا بلافاصله میگوییم بلی مشهور این را میگویند هرچند خود شیخ قبول ندارد: و مما ذكرنا ظهر أن ما اشتهر من أن ضعف الدلالة منجبر بعمل الأصحاب غير معلوم المستندفرائد ج1 ص291
ثانیا وجه ان هم روشن است درک اصحاب متصل به زمان معصوم کاشف از این است که مراد امام از روایت چه بوده همانطور که الان اگر اقای شهیدی بگوید مراد اقای تبریزی از این فتوا این بوده نه انی که ظاهرش است ماحرف اقای شهیدی را قبول میکنیم حتی اگر بر خلاف فتوا هم باشد روی همین مبنا اقای بروجردی و امام واقای گنجی واقای قائینی -علی ما نقل اقای کاظمی -اصول متلقات را قبول دارند و میگویند شهرت قدمائیه راسا حجت است حتی اگر روایت هم نداشته باشد چه رسد به اینکه روایتی هم باشد.

[وکیلی]

استدلّ للقول الثاني: و هو عدم الجبر و عدم الكسر الدلاليين، الذي صرّح به الشيخ الأنصاري رحمه اللّه في أصوله و تبعه جمهرة تلاميذه و تلاميذهم حتّى يومنا هذا- إلّا القليل- و إن خالفوا ذلك كثيرا في الفقه في الجبر و الكسر كليهما، حتّى بعض من يقال عنهم بالتزامهم في الفقه بمبانيهم في الأصول.
قال الشيخ في الرسائل: «و ممّا ذكرنا ظهر: إنّ ما اشتهر من أنّ ضعف الدلالة منجبر بعمل الأصحاب غير معلوم المستند، و كذلك دعوى انجبار قصور الدلالة بفهم الأصحاب لم يعلم لها بنية»
بيان الأصول، ج‏2، ص: 112
من نیز این مطلب را قبول ندارم ولی تقریبا اصولیون سبک نجف قائل به این مطلب هستند که اگر عباراتشان را می آوردم مطلب خیلی طولانی می شد. البته اصولیون و فقهای قمی جبران ضعف دلالت را به عمل اصحاب پذیرفته اند. ولی در کل همانگونه که از نقل قول فوق بر می آید در کل گفتمان غالب عدم جبر دلالت می باشد.

[جواهری]

به نظر می رسد مساله صور مختلف داشته باشد
تاره: روایتی به نظر ما ظهور در مطلبی دارد یا مجمل است ولی می بینیم مشهور( مراد شهرت قدمایی است) برای حکمی به آن استدلال کرده اند خب اینجا مطلب همان است که برادر عزیز اقای امین گفته اند
تاره می دانیم که شهرتی در مساله است و روایتی هم در مساله است ولی نمی دانیم که فتوای اصحاب مستند به این روایت بوده یا خیر اصلا دلالت روایت را به مطلب تام میدانند یا خیر یا شاید در دلالت مطلب تفصیلی قائل بوده اند یا ناظر به مورد خاصی می دانسته اند یا آنها هم آن را مجمل می دانسته اند یا اصلا ظهور آنرا مثل ما می فهمیده اند - در این فرض در حقیقت اصحاب به روایت عمل نکرده اند بحث دیگر ی مطرح است که اعراض اصحاب موجب ضعف سند می شود یا خیر--- خب در اینجا مسلم ضعف دلالت حدیث جبران نمی شود و مطلب همان است که برادر عزیز آقای وکیلی فرمودند
ممکن است گفته شود شما شهرت قدمایی متصل به معصوم را حجت می دانید چه ثمره ای دارد که مستند به دلالت این روایت باشد یا خیر
می گوییم خب اولا ممکن است دلالت روایت در صورت اثبات استناد عمل به آن ما را در فروعات و اطلاق گیری از روایت کمک کند مثلا اگر اصحاب روایت را جور دیگر فهمیده باشند آن ظهور ثمراتی دارد که در فتاوای مشهور منعکس نشده باشد ولی ما با عمل به دلالت روایت طبق فهم مشهور به اطلاق آن عمل می کنیم
ثانیا و طبق احتمال ثانی ممکن است گفته شود که اصحاب روایت را مثل ما فهمیده اند ولی چرا عمل نکرده اند به خاطر دلیل دیگری که داشته اند نه اینکه این روایت را حجت نمی دانسته اند بلکه به خاطر تخییری بودن قدما در عمل به روایت یا وجوه دیگر در ترجیح بین روایات یا مطابق احتیاط بودن دلیل دیگر- خب در این فرض ما که روایت را قبول داریم و دلالت آن مطابق نظر مشهور در فهم روایت معنا میکنیم در تعارض روایت طبق مباین خود در تعارض عمل خواهیم کرد

[جواهری]

در ضمن این مطلب کاملا اصولی است و هیچ شبهه این در این زمینه وجود ندارد و ربطی به مسائل فقه و رجال ندارد

[سید محمود فریمانه]

بسم الله الرحمن الرحیم
اولا این مساله کاملا اصولی است، ثانیا: این مطلب ابتدا باید منقح شود، بحث در روایتی استکه ظهور در خلاف عمل مشهور دارد هر چند نص در خلاف نیست، یا روایت ظهور در اطلاق در موردی ندارد لکن مشهور اطلاق را نسبت به این مورد خاص فهمیده اند وبر آن فتوا داده اند، این مورد باید بحث شود که آیا عمل مشهور ضعف دلالت را جبران می کند یا نمی کند، که بدیهی است عمل مشهور ظهور ساز نیست تا اخذ به آن کنیم، دلیل نقلی هم که بر آن نداریم ومقبوله عمر بن حنظله هم در مورد ترجیح سندی است نه دلالی. اما مطالب برادرمان امین که فرمود شهرت قدماء کاشف از رای معصوم است خوب نهایت این حجیت شهرت است نه حجیت مضمون این خبر، علاوه که خود شهرت قدمائیه هم برای غیر اهل خبره حجت است، وثالثا شهرت قدمائیه حدسی است وظهور خلاف شهرت حسی است فکیف یقابله؟ و...