15-خرداد-1395, 20:14
(از حرف‌ها و نسبت های ناروایی که داده‌اید بگذریم)
احتمال می دهم تفاوتی در نگاه به ثمره داشته باشیم. ظاهرا شما معتقدید ثمره فقط آن است که یک دلیل مثل روایت یا آیه را جلوی شما بگذارند و بگویند در این آیه شریفه دو احتمال وجود دارد الف و ب. مثل اینکه بگویند فتیمموا صعیدا طیبا اگر شما قائل شوید صعید مطلق وجه الارض است می توانید بر روی سنگ و امثال آن هم تیمم کنید و اگر قائل شوید فقط تراب خالص است تیمم فقط با خاک صحیح است.
اما از نظر بنده ثمره فقط این نیست. چه بسا مباحثی که با روشن شدن آنها مبنایی اتخاذ می شود که تاثیر به سزایی در مباحث مهمی دارد. از جمله همین بحث است.
ظاهرا بحث واجب مشروط و گره خوردن آن به این مبحث روشن نشده است.
در بحث واجب مشروط بحثی مفصل وجود دارد که قید به هیئت بر می گردد یا به ماده.
برخی مثل مرحوم شیخ معتقدند قید به ماده بر می گردد نه به هیئت و برخی مثل مرحوم آخوند و اکثر علماء قائلند قید به هیئت بر می گردد.
تفاوت اینکه قید به هیئت برگردد یا به ماده در این است که اگر هیئت قیدی نداشته باشد، بنابراین وجوب مطلق و فعلی است و آنچه مقید و مشروط است واجب است. اما اگر قید به هیئت بر گردد یعنی قبل از تحقق قید، حقیقتا اراده و وجوبی نیست.
تفاوت این دو در مباحث دیگری روشن می شود از جمله در حل اشکال مقدمات مفوته، در دخول مقدمات وجوبیه در محل نزاع در بحث مقدمات واجب و ...
برخی مثل مرحوم شیخ که قائلند به اینکه قید به هیئت بر نمی گردد و به ماده برمی گردد این گونه استدلال کرده اند که معنای حرفی معنای جزئی است (و این فقط در صورتی است که شما وضع معانی حرفی را از باب وضع عام موضوع له خاص بدانید) و تقیید معنای جزئی محال است. بنابراین قیودی که وجود دارند حتی اگر ظاهر کلام این باشد که قید هیئت هستند باید به ماده برگردند (چون عقلا محال است به هیئت برگردند)
اما در مقابل مثل مرحوم آخوند معتقدند که معنای حرفی نیز معنای عامی است (چون از باب وضع عام و موضوع له عام است) و لذا تقیید آن نیز اشکالی ندارد.
این یک ثمره از بحث است. اینکه عرض می کنم چرا شما فقط فکر می کنید ثمره به این است که از یک دلیل خاص برداشت خاصی کنید از این باب است.
ثمره دیگر بحث در بحث تعلیق در انشاء است.
اجماع علماء بر این است که در عقود تعلیق مبطل است و باید عقد منجز باشد. یکی از ادله‌ای که در بحث بطلان تعلیق اقامه شده است استدلال به همین بحث است که چون معنای حرفی جزئی است (و عرض کردم این فقط طبق مبنایی است که وضع حروف و هیئات را از باب وضع عام و موضوع له خاص بدانیم) تعلیق در آن محال است چرا که تعلیق در حقیقت به تقیید در معنای حرفی بر می گردد و معنای جزئی غیر قابل تقیید است.
یکی دیگر از این ثمرات امکان استفاده مفهوم از هیئات مثل مفهوم شرط است. یکی از ادله ای که بر وجود مفهوم در قضیه شرطیه به آن استدلال شده است اطلاق و مقدمات حکمت است. در آنجا نیز عده‌ای قائلند چون معانی حرفی جزئی هستند استفاده اطلاق در آنها ممکن نیست و لذا نمی توان برای مثل قضیه شرطیه مفهوم قائل شد.
از طرف بنده همین مقدار بحث کفایت می کند.
احتمال می دهم تفاوتی در نگاه به ثمره داشته باشیم. ظاهرا شما معتقدید ثمره فقط آن است که یک دلیل مثل روایت یا آیه را جلوی شما بگذارند و بگویند در این آیه شریفه دو احتمال وجود دارد الف و ب. مثل اینکه بگویند فتیمموا صعیدا طیبا اگر شما قائل شوید صعید مطلق وجه الارض است می توانید بر روی سنگ و امثال آن هم تیمم کنید و اگر قائل شوید فقط تراب خالص است تیمم فقط با خاک صحیح است.
اما از نظر بنده ثمره فقط این نیست. چه بسا مباحثی که با روشن شدن آنها مبنایی اتخاذ می شود که تاثیر به سزایی در مباحث مهمی دارد. از جمله همین بحث است.
ظاهرا بحث واجب مشروط و گره خوردن آن به این مبحث روشن نشده است.
در بحث واجب مشروط بحثی مفصل وجود دارد که قید به هیئت بر می گردد یا به ماده.
برخی مثل مرحوم شیخ معتقدند قید به ماده بر می گردد نه به هیئت و برخی مثل مرحوم آخوند و اکثر علماء قائلند قید به هیئت بر می گردد.
تفاوت اینکه قید به هیئت برگردد یا به ماده در این است که اگر هیئت قیدی نداشته باشد، بنابراین وجوب مطلق و فعلی است و آنچه مقید و مشروط است واجب است. اما اگر قید به هیئت بر گردد یعنی قبل از تحقق قید، حقیقتا اراده و وجوبی نیست.
تفاوت این دو در مباحث دیگری روشن می شود از جمله در حل اشکال مقدمات مفوته، در دخول مقدمات وجوبیه در محل نزاع در بحث مقدمات واجب و ...
برخی مثل مرحوم شیخ که قائلند به اینکه قید به هیئت بر نمی گردد و به ماده برمی گردد این گونه استدلال کرده اند که معنای حرفی معنای جزئی است (و این فقط در صورتی است که شما وضع معانی حرفی را از باب وضع عام موضوع له خاص بدانید) و تقیید معنای جزئی محال است. بنابراین قیودی که وجود دارند حتی اگر ظاهر کلام این باشد که قید هیئت هستند باید به ماده برگردند (چون عقلا محال است به هیئت برگردند)
اما در مقابل مثل مرحوم آخوند معتقدند که معنای حرفی نیز معنای عامی است (چون از باب وضع عام و موضوع له عام است) و لذا تقیید آن نیز اشکالی ندارد.
این یک ثمره از بحث است. اینکه عرض می کنم چرا شما فقط فکر می کنید ثمره به این است که از یک دلیل خاص برداشت خاصی کنید از این باب است.
ثمره دیگر بحث در بحث تعلیق در انشاء است.
اجماع علماء بر این است که در عقود تعلیق مبطل است و باید عقد منجز باشد. یکی از ادله‌ای که در بحث بطلان تعلیق اقامه شده است استدلال به همین بحث است که چون معنای حرفی جزئی است (و عرض کردم این فقط طبق مبنایی است که وضع حروف و هیئات را از باب وضع عام و موضوع له خاص بدانیم) تعلیق در آن محال است چرا که تعلیق در حقیقت به تقیید در معنای حرفی بر می گردد و معنای جزئی غیر قابل تقیید است.
یکی دیگر از این ثمرات امکان استفاده مفهوم از هیئات مثل مفهوم شرط است. یکی از ادله ای که بر وجود مفهوم در قضیه شرطیه به آن استدلال شده است اطلاق و مقدمات حکمت است. در آنجا نیز عده‌ای قائلند چون معانی حرفی جزئی هستند استفاده اطلاق در آنها ممکن نیست و لذا نمی توان برای مثل قضیه شرطیه مفهوم قائل شد.
از طرف بنده همین مقدار بحث کفایت می کند.
