7-تير-1403, 13:18
جلسۀ 74 مورخ 4 بهمن 1402
یکی از نکاتی که به نظر می‌رسد تحلیل آن فی‌نفسه سودمند است و برای فهم حقیقت انصراف نیز خالی از فائده نیست، قاعده‌ای است که در کلمات برخی اندیشمندان بیان شده است. قاعدۀ مزبور از این قرار است: «المجاز المشهور خیرٌ _یا اولی_ من الحقیقة المهجورة».
ما در تفسیر این قاعده می‌گفتیم: گاه عواملی در کلام هستند که می توانند تجوّز را تصحیح کنند. به بیان دیگر در کلام محتمل القرینیة وجود دارد ولی نمی‌دانیم بالفعل به آن اعتماد شده است تا قرینۀ بالفعل باشد یا نه! گاه نیز احتمال می‌دهیم قرینه‌ای وجود داشته است ولی ما بدان توجه نداشته‌ایم.
قاعدۀ نامبرده، در صدد آن است که بگوید به هنگام شکّ در قرینیت موجود یا شک در وجود قرینه، مجاز مشهور بر حقیقت مهجور مقدّم است. علّت مطلب غلبه است چون در مجاز مشهور، غالب استعمالات واژۀ مورد نظر، با قرینۀ بر مجاز همراه بوده است و همین غلبه سبب اولویت معنای مجازی مشهور نسبت به معنای حقیقی مهجور خواهد شد.
باید دانست، هم‌اینک در مقام بیان صحت و سقم این قاعده نیستیم بلکه صرفاً در صدد تبیین آن هستیم.
یکی از نکاتی که به نظر می‌رسد تحلیل آن فی‌نفسه سودمند است و برای فهم حقیقت انصراف نیز خالی از فائده نیست، قاعده‌ای است که در کلمات برخی اندیشمندان بیان شده است. قاعدۀ مزبور از این قرار است: «المجاز المشهور خیرٌ _یا اولی_ من الحقیقة المهجورة».
ما در تفسیر این قاعده می‌گفتیم: گاه عواملی در کلام هستند که می توانند تجوّز را تصحیح کنند. به بیان دیگر در کلام محتمل القرینیة وجود دارد ولی نمی‌دانیم بالفعل به آن اعتماد شده است تا قرینۀ بالفعل باشد یا نه! گاه نیز احتمال می‌دهیم قرینه‌ای وجود داشته است ولی ما بدان توجه نداشته‌ایم.
قاعدۀ نامبرده، در صدد آن است که بگوید به هنگام شکّ در قرینیت موجود یا شک در وجود قرینه، مجاز مشهور بر حقیقت مهجور مقدّم است. علّت مطلب غلبه است چون در مجاز مشهور، غالب استعمالات واژۀ مورد نظر، با قرینۀ بر مجاز همراه بوده است و همین غلبه سبب اولویت معنای مجازی مشهور نسبت به معنای حقیقی مهجور خواهد شد.
باید دانست، هم‌اینک در مقام بیان صحت و سقم این قاعده نیستیم بلکه صرفاً در صدد تبیین آن هستیم.
