بعد از اینکه حضرت امام(ره) (در اینجا ) نشان دادند که مشهور به خاطر ناتوانی در تصویر درست «جامع»، قائل به تعدد امر شدند و مبحث إجزاء را آنگونه ترسیم کرده اند، حضرت امام(ره) به بیان درست مبحث إجزاء می پردازد؛ بیانی که بسیار روان است و پیچیدگیهای نظریۀ رایج در مبحث «إجزاء» را ندارد:
شارع مقدس فقط یک امر به «جامع» کرده است. بعد از تعلق امر به جامع، شارع برایش اجزاء و شرایط اعتبار میکند. تغییر شرایط و اجزاء، خللی به جامع نمیزند، لذا نیازی نیست برای توجیه تغییر اجزاء و شرایط، قائل به تعدد امر شویم. بعد از همان امر واحد، دست شارع باز است که هر گاه بخواهد اقدام به تغییر شروط و اجزاء کند. هیچ منعی ندارد که در وسط نماز، به پیامبر(ص) بگوید قبله عوض شد؛ «فولِّ وجهَک شطرَ المسجد الحرام».
نتیجه اینکه در شرایط اضطراری، «صلات بدون سوره» مأمورٌبه است، لذا هنگامی که مکلف آن را اتیان میکند، امر ساقط میشود. حال اگر اضطرار برطرف شود، ولو در وقت، هیچ نیازی به اعاده یا قضا نیست. حتی بالاتر از اینها، اگر حین العمل اضطرار برطرف شود، باز نیازی نیست مکلف برگردد و استدراک کند، چرا که یک امر و یک مأمورٌبه بوده، که همان را مکلف اتیان کرده است و امری باقی نمانده که نیاز باشد بحث از اجزاء امر اضطراری ـ یا در فروض دیگر، «امر ظاهری» ـ از امر واقعی بکنیم.
برگرفته از دروس خارج فقه خلل الصلاة استاد عبدالکریم فرحانی، جلسات29و30، 21و26 آذر ۱۴۰۱.
شارع مقدس فقط یک امر به «جامع» کرده است. بعد از تعلق امر به جامع، شارع برایش اجزاء و شرایط اعتبار میکند. تغییر شرایط و اجزاء، خللی به جامع نمیزند، لذا نیازی نیست برای توجیه تغییر اجزاء و شرایط، قائل به تعدد امر شویم. بعد از همان امر واحد، دست شارع باز است که هر گاه بخواهد اقدام به تغییر شروط و اجزاء کند. هیچ منعی ندارد که در وسط نماز، به پیامبر(ص) بگوید قبله عوض شد؛ «فولِّ وجهَک شطرَ المسجد الحرام».
نتیجه اینکه در شرایط اضطراری، «صلات بدون سوره» مأمورٌبه است، لذا هنگامی که مکلف آن را اتیان میکند، امر ساقط میشود. حال اگر اضطرار برطرف شود، ولو در وقت، هیچ نیازی به اعاده یا قضا نیست. حتی بالاتر از اینها، اگر حین العمل اضطرار برطرف شود، باز نیازی نیست مکلف برگردد و استدراک کند، چرا که یک امر و یک مأمورٌبه بوده، که همان را مکلف اتیان کرده است و امری باقی نمانده که نیاز باشد بحث از اجزاء امر اضطراری ـ یا در فروض دیگر، «امر ظاهری» ـ از امر واقعی بکنیم.
برگرفته از دروس خارج فقه خلل الصلاة استاد عبدالکریم فرحانی، جلسات29و30، 21و26 آذر ۱۴۰۱.
