عدم تحقق انسداد صغیر در شریعت خصوصا قول لغوی

[خیشه]

بعضی گفتند در حق لغوی، مقدمات انسداد تمام است. موارد کثیره‌ای وجود دارد که خطابات شرعیه روشن نیست و برای فهم آنها نیاز داریم که به اهل لغت مراجعه کنیم. این خطابات نیز متکفل احکام شرعیه الزامیه هستند. به وجود احکامی علم داریم در همان گردونه الفاظ کذایی که یا اصل معنا یا حدودشان مشخص نیست. برائت از آن احکام جاری نیست چون اذان در مخالفت قطعیه می‌شود و یقین داریم نمی‌شود این همه احکام، الزامی نداشته باشد. همچنین علم به آنها نیز منسد است.
لذا اگر علم اجمالی به وجود احکام در این گردونه باشد و برائت جاری نباشد و باب علم در آنها منسد باشد، پس ظن از قول لغوی، حجت است.
استاد
اما ولو دلیل انسداد کبیر را قبول کنیم، ولی دلیل انسداد صغیر به طور کلی نادرست است و نتیجه نمی‌دهد که ظن در این گردونه کم، حجت است. زیرا حجت ظن مطلق که کشف عقل است، مقدماتی دارد که در انسداد صغیر همه مقدمات متوفر نیست. بعضی از آنها چنین است ولی فایده ندارد و باید همه چنین باشد. در انسداد کبیره می‌گویند به وجود احکام شرعیه علم اجمالی وجود دارد و برائت از همه ممکن نیست و احتیاط در همه باعث عسر و حرج می‌شود و شارع راضی نیست لذا عمل به ظن کافی می‌شود. مهمترین مقدمه انسداد که تقریب در آن در کشف و حکومت مؤثر است، عدم امکان احتیاط می‌باشد.
این مقدمه در موارد انسداد صغیر وجود ندارد. موارد انسداد صغیر کم هستند و می‌توان در مقدار کم، احتیاط کرد. نه ناممکن است و نه حرجی است و نه عدم رضایت شارع را خبر داریم. خصوصا در محل بحث که اطراف علم اجمالی به غایت نادر است به طوری که بعضی انکار کردند و گفتند در این اطراف به حکم الزامی علم نداریم. در این اطراف، قطعا یک خطابی داریم و شاید اینها ترخیصی باشد.
درس خارج اصول. تاریخ 24 مهر ماه 1402