شبهه لغویت حجیت قول لغوی

[خیشه]

بحث در حجیت قول لغوی است. در این باره شبهه‌ای است که مرحوم کاظمینی در تعلیقه فوائد  مطرح کرده و در منتقی الاصول  نیز آن را تعقیب کرده و پذیرفته است. شبهه این است که حجیت قول لغوی اصلا معنا ندارد نه اینکه دلیل بر حجیت نداشته باشیم.
مرحوم نائینی و اقای کاظمینی این را قبول دارند که اگر قول لغوی وثوق آورد، اگر گفت فلان معنا برای فلان لفظ است، اگر مطمئن شدیم، این سبب می‌شود که اطمینان پیدا کنیم که ظهور نیز همین است. بحث در این است که اطمینان شخصی در میان نیست بلکه قرار است که قول لغوی تعبدا حجت شود. اما این حجیت تعبدی اثر ندارد، چون آنکه موضوع اثر است، ظهور عرفی کلام است اما اینکه موضوع له و مستعمل فیه این لفظ فلان معناست، اثری ندارد بلکه باید به ظهور عرفی برسیم. قول لغوی، قول یک متخصص است و ظهور نوعی را ایجاد نمی‌کند. لذا اگر شارع بگوید قول لغوی حجت است، ‌لغو است و اثر ندارد.
اشکال: اگر لغوی گفت فلان معنا برای فلان لفظ است و بالالتزام بگوییم ظهور نوعی نیز همان معناست و شارع نیز این ظهور را حجت قرار داده.
جواب: اولا ملازمه نیست و اگر لغوی گفت معنای این لفظ همین است، به این معنا نیست که مردم نیز همین را استعمال کردند. ثانیا اگر ملازمه باشد لوازم امارات به نحو مطلق حجت نیست که اگر حجت باشد، در این صورت حجیت قول لغوی ملازمه با حجیت مثبتات دارد. لذا در مثل اماره ید، مثبتات او حجت نیست.
استاد این شبهه را قبول نداشتند. رجوع شود به درس خارج اصول جلسه 14 تاریخ 19/7/1402

[مسعود عطار منش]

پیش فرض کل این بحث آن است که اهل لغت معنای لغوی الفاظ را بیان می کند ولو مطابق معنای ظاهر نباشد.
اما بعید نیست بگوییم اهل لغت در گام نخست به صدد ذکر معنای ظاهر هستند ولو غیر از حقیقت لغویه باشد.
اگر اینگونه باشد مسیر بحث کلا تغییر می کند و برخی از اشکالات خودبخود مندفع می شود.

[خیشه]

این که لغوی ها گاهی اوقات معنای لغوی و گاهی اوقات معنای مستعمل فیه را بیان میکنند شکی نیست. در هر صورت اشکال مستشکل میاید که این دو موضوع برای حجیت شارع نیست چون تفکیک هست بین معنای لغوی و مستعمل فیه با ظهور عرفی. ای چه بسا الفاظی دارای معنای موضوع له و یا مستعمل فیه هستند ولی ظهور عرفی ندارند. الی ما شالله خودتان شاید مشاهده کرده باشید که در کتابهای لغت چند معنا برای یک لفظ مطرح است. این که در همه ظهور داشته خیلی بعید است.