اشتراط ضبط برای حجیت خبر واحد از منظر استاد گنجی

[خیشه]

و اما شرط دیگر که باید راوی اهل ضبط باشد و فراموش کار نباشد، این چه وجهی دارد که راوی باید کثیر السهو نباشد؟ آیا ادله حجیت شامل قول غیر ضابط میشود یا نه؟ میگوییم نه. ادله حجیت شامل قول اینها نمیشود. عمل به قول کثیر الخطا، سهو زیاد میکند عقلائی نیست. اگر ما ترتیب اثر بدهیم به قول کسی که زیاد فراموش میکند و جابجا میکند و اشتباه میکند عقلاء قدح میکنند میگویند تو که میشناسی حواسش نیست. امروز یک چیز میگوید و فردا یک چیز. چون امر عقلائی نیست پس مانع میشود از انعقاد اطلاق. سیره عقلا که اصلا سیره است و از اول اطلاق ندارد. فقط آن که هست شبهه اطلاق ادله لفظیه است ادله لفظیه که گفت به خبر ثقه عمل کن، ثقه، این عنوان ثقه مشعر به همین است. ثقه برای این که کمتر به خطا میرود. حالا نکته اش این است که به خبر ثقه عمل بکنید. یا به خبر عادل، نه خبر دروغگو، نکته اش به خاطر این است که به اصطلاح درجه خلاف واقعش کم است. احتمال خلاف واقعش کم است. بعد بگوییم این اطلاق دارد ثقه ای را میگیرد که کثیر السهو است احتمال خلافش زیاد است. نه. یا منصرف است. نکته ثقه به خاطر همین عدم مخالفت کلامش هست للواقع. کسی که کثیر السهو است خطایش نسبت به واقع زیاد است این داخل خبر ثقه نمیشود. شاید کسانی که این ضبط را شرط نکرده اند نکته اش همین بوده که خبر ثقه یا عادل که گفته اند از اول شامل این نمیشده است. خبر ثقه از آن جهت که ضریب خطایش کم است منتهی کم است از ناحیه وثاقتش یا نه از جهتی که کثیر السهو است. هر دو جهت را شامل میشود. این ارتکاز عقلائی مانع میشود از انعقاد اطلاق برای ادله لفظیه. این است که ادله لفظیه شامل نمیشود خبر ثقه یا عادلی را که کثیر الاشتباه است. لذا که بعضی در روایات عمار خصوصا اون روایاتی که مقداری خود متنش هم نابسامان است. گیر کردند. عمار ثقه است بلا اشکال. البته آدم فراموش کاری نیست بلکه به لحاظ این که اهل لسان نیست درست نمیفهمد. حرفها را خوب نمیفهمد مثلا. هر کس احتمال خطا در کلامش زیاد باشد. حالا به خاطر آن حالت نفسانی که حافظه اش ضعیف است اینها را اشتباه یادش میرود. یا نه درکش ضعیف است درست دریافت نمیکند. آن هم که درست دریافت نمیکند داخل این اطلاقات نیست. این است که در اخبار عمار غالبا اگر ما گیر بکنیم روایات خلافش باشد به آن اصلا عمل نمیکنیم. جاهایی که خلافش را نداریم عمل مشهور را ضمیمه میکنیم. و گر نه این اختلاطی که در روایات عمار هست که کاشف از این است که دریافتش خوب نبوده این هم مانع از حجیت است.
جلسه 87 تاریخ 23 بهمن ماه 1402

[مسعود عطار منش]

اگر شک داشته باشیم تکلیف چیست؟ برخی همچون استاد شبیری اصاله الضبط را عند الشک جاری می کنند.
اساسا ایشان می فرمایند ضبط یعنی خطایش در حد متعارف است نه کمتر از متعارف، و از همین رو می گویند عقلا یک اصلی دارند در موزد اشخاص مبنی بر اینکه این شخص یک شخص غادی و متعارف است لذا خطایش هم در حد غادی بوده و همین یعنی ضبط.
نظر استاد گنجی چیست؟

[105767]

استاد گویا ثقه را منحصر در راستگو می داند، در حالی که بعید نیست بگوییم ثقه یعنی مورد اعتماد، و غیر ضابط اصلا مورد اعتماد نیست و ثقه نیست نه اینکه غیر ضابطی که صادق است ثقه است ولی لاجل القرينة مشمول اطلاقات نمی شود.

[خیشه]

بنده در ذهنم هست که استاد فرمودند ثقه به معنای راستگو هست ولی چرا شارع ثقه بودن را مطرح کرده. نکته اش بحث اعتماد است. در شخصی که زیاد خطا میکند هم اعتمادی وجود ندارد. به نظرم استاد ثقه بودن را عنوان مشیری برای اعتماد از هر جهت میگرفتند.
نسبت به سوال اقای عطار منش هم عرض کنم از تعابیر استاد که مثلا بحث کثیر السهو و ... را مطرح میکرد ایشان هم ضبط را در حد آدمهای متعارف میگرفت. اما در خاطر ندارم که اگر شک کنیم اصل ضبط جاری میشود یا نه اصلا مطرح شد یانه.