سؤال: احتیاط، موجب علم اجمالی به انجام تکلیف است یا علم تفصیلی؟

[رضا اسکندری]

سلام
برای فهم پاسخ اشکالتان کافی است در مورد اینکه چرا در اولین بحث از مباحث علم اجمالی، بحث امتثال اجمالی را مطرح می‌کنند و این را از مباحث علم اجمالی می‌دانند فکر کنید.
شما وقتی احتیاط می‌کنید به امتثال علم دارید اما علم تفصیلی یا اجمالی؟
علم تفصیلی آن است که در متعلق آن هیچ نوع اجمالی وجود ندارد و وقتی شما نمی‌دانید با چه چیزی امتثال کرده اید یعنی علمتان تفصیلی نیست.
باز هم برای اینکه به ذهن تقریب شود مثال دیگری میزنم. شما علم دارید در شرایط خاصی یا نماز ظهر تمام بر شما واجب است یا نماز ظهر شکسته. در اینجا شما علم تفصیلی دارید یا علم اجمالی؟
فقهاء هم این مورد را از موارد علم اجمالی می‌دانند چون در متعلق علم شما اجمال وجود دارد.
در محل بحث شما هم دقیقا همین طور است. یعنی شما وقتی احتیاط می کنید به امتثال علم پیدا می کنید اما چون متعلق علم شما با تمام مشخصات و خصوصیاتش به صورت تفصیلی روشن نیست لذا از آن به علم اجمالی به امتثال تعبیر می کنند.
بنابراین احتیاط منجر به علم به امتثال می شود اما نه علم تفصیلی بلکه علم اجمالی امیدوارم روشن شده باشد.
در ضمن یک کلمه ای را فرموده اید که مگر وقتی ما در چیزی احتیاط می کنیم علم قطعی به انجام تکلیف پیدا نمی کنیم؟
علم به طور کلی قطع است و احتمال خلاف در آن وجود ندارد و تفاوتی ندارد علم تفصیلی باشد یا علم اجمالی. معنای علم اجمالی این نیست که احتمال خلاف در آن وجود دارد.