15-فروردين-1397, 07:54
ظهورات کلام از یک جهت به دو دسته تقسیم می شود :
1-ظهوراتی که شکل گیری آن متوقف بر جریان مقدمات حکمت نمی باشد مثل ظهور یجب اکرام العلماء در وجوب اکرام تک تک علماء .
2-ظهوراتی که شکل گیزی آنها متوقف بر جریان مقدمات حکمت می باشد مثل ظهور جملۀ هذا الفعل مطلوب در استحباب .
توضیح ذلک :
اولا باید توجه داشت که بحث ما در شکل گیری ظهورات است نه مرجلۀ حجیت آنها چرا که بعید نیست در مرحلۀ حجیت ظهورات تمام موارد را متوقف بر جریان مقدمات حکم بدانیم .
گاهی کلام با توجه به مجموع قرائنی که به همراه دارد دارای ظهور است مثلا العلماء فی حد نفسه ظهور در جمیع العلماء دارد . اما فرض کنید شخصی از امام علیه السلام سئوال کند فلان کار واجب است یا مندوب و حضرت در پاسخ بفرماید هذا الفعل مطلوب ؛ روشن است که ظهور اولی این کلام در اصل مطلوبیت است چون هم واجبات و هم مستحبات مطلوب شارع هستند ؛ با در نظر گرفتن این نکته باید گفت در این کلام امام علیه السلام سه احتمال وجود دارد :
1-امام علیه السلام در مقام بیان و افهام نبوده و می خواسته سائل را در حالت سئوالش باقی گذارد : این احتمال اگر چه عقلاً ممکن است و در برخی موارد هم شواهدی بر تحققش وجود دارد ولکن خلاف ظاهر حال عمومی امام است که بخواهد کلامش را مهمل و مبهم رها کند .
2-امام علیه السلام در مقام بیان وحوب این کلام را القاء کرده است : این احتمال نیز قابل قبول نیست چرا که وجوب با این مقدار افهام نمی شود .
3-امام علیه السلام در مقام بیان استحباب این کلام را القاء کرده است : این احتمال قابل قبول است جرا که اگر چه نفس کلام مفهم اسحباب نبوده و ظهوری در هیچ یک از طرفین ندارد ولکن در طول سکوت متکلم ظهوردر استحباب پیدا می کند چون اصل مطلوبیت را که باکلامش افهام کرد و آنجه با سکوت سازگار است اینست که بیش از مطلوبیت چیزی نباشد و الا بیان لازم است فلذا بیان اصل مطلوبیت بدون افهام وجوب در جایی که در مقام بیان است دال بر ندب خواهد بود و الا متکلم حکیم نبوده و نقض غرض کرده است .
به این نحوه از دلالتها دلالتهای سکوتیه گفته می شود .
1-ظهوراتی که شکل گیری آن متوقف بر جریان مقدمات حکمت نمی باشد مثل ظهور یجب اکرام العلماء در وجوب اکرام تک تک علماء .
2-ظهوراتی که شکل گیزی آنها متوقف بر جریان مقدمات حکمت می باشد مثل ظهور جملۀ هذا الفعل مطلوب در استحباب .
توضیح ذلک :
اولا باید توجه داشت که بحث ما در شکل گیری ظهورات است نه مرجلۀ حجیت آنها چرا که بعید نیست در مرحلۀ حجیت ظهورات تمام موارد را متوقف بر جریان مقدمات حکم بدانیم .
گاهی کلام با توجه به مجموع قرائنی که به همراه دارد دارای ظهور است مثلا العلماء فی حد نفسه ظهور در جمیع العلماء دارد . اما فرض کنید شخصی از امام علیه السلام سئوال کند فلان کار واجب است یا مندوب و حضرت در پاسخ بفرماید هذا الفعل مطلوب ؛ روشن است که ظهور اولی این کلام در اصل مطلوبیت است چون هم واجبات و هم مستحبات مطلوب شارع هستند ؛ با در نظر گرفتن این نکته باید گفت در این کلام امام علیه السلام سه احتمال وجود دارد :
1-امام علیه السلام در مقام بیان و افهام نبوده و می خواسته سائل را در حالت سئوالش باقی گذارد : این احتمال اگر چه عقلاً ممکن است و در برخی موارد هم شواهدی بر تحققش وجود دارد ولکن خلاف ظاهر حال عمومی امام است که بخواهد کلامش را مهمل و مبهم رها کند .
2-امام علیه السلام در مقام بیان وحوب این کلام را القاء کرده است : این احتمال نیز قابل قبول نیست چرا که وجوب با این مقدار افهام نمی شود .
3-امام علیه السلام در مقام بیان استحباب این کلام را القاء کرده است : این احتمال قابل قبول است جرا که اگر چه نفس کلام مفهم اسحباب نبوده و ظهوری در هیچ یک از طرفین ندارد ولکن در طول سکوت متکلم ظهوردر استحباب پیدا می کند چون اصل مطلوبیت را که باکلامش افهام کرد و آنجه با سکوت سازگار است اینست که بیش از مطلوبیت چیزی نباشد و الا بیان لازم است فلذا بیان اصل مطلوبیت بدون افهام وجوب در جایی که در مقام بیان است دال بر ندب خواهد بود و الا متکلم حکیم نبوده و نقض غرض کرده است .
به این نحوه از دلالتها دلالتهای سکوتیه گفته می شود .
