19-فروردين-1397, 20:33
برخی پنداشته اند که نسخ در قرآن محذور عقلی دارد و دو وجه برای این مطلب بیان کرده اند. یکی این که اگر آیه منسوخ است ذکر آن در قرآن لغو است و دیگر این که اگر ناسخ و منسوخ در قرآن باشد لازمه ی آن وجود تهافت بین آیات قرآن است. لکن هر دو وجه مخدوش است.
اما وجه اول به این جهت مخدوش است که غرض از ذکر آیه لزوما عمل به آن نیست و بقاء آیه ی منسوخ در قرآن، و همین که معلوم باشد سابقا حکم شارع چیز دیگری بوده و بعدا این حکمِ جدید آمده است ممکن است فوائد و مصالحی داشته باشد.مثلا همین که معلوم باشد سابقا حکم سخت تر بوده و هر بیست نفر باید با 200 نفر می جنگیدند و حکم فعلی (که هر صد نفر باید با 200 نفر بجنگند) تخفیفی است که لاحقا داده شده مصلحت دارد. بله این مصالح غالبی نیست ولی اگر در چند مورد محدود، ادعای نسخ شود نمی توان با لغویت آن را ابطال کرد.
اما مخدوشیت وجه دوم به این جهت است که به مفسریت و قرینیت سنت برای قرآن توجه نشده است. توضیح کلام این که خود شما قبول دارید که در مواردی که خود آیه ی لاحق، دال بر رفع حکم سابق است دو آیه تهافتی ندارند. یعنی مواردی که در خود آیه ی لاحق روشن است که سابقا حکم چیز دیگری بوده و الان حکم جدیدی جایگزین آن می شود دو آیه تهافتی با هم ندارند (مانند آیات تصدق بین یدی نجوی (12 و 13 مجادله) یا 66 انفال (الان خفف الله عنکم ... )) حال اگر در مفاد خود آیه این نیامده باشد که ناسخ آیه ی دیگری است ولی به قرینه ی خارجی و به تفسیر سنت این مطلب معلوم شود در این صورت نیز تهافتی در آیات نیست. یعنی بنا بر پذیرش این که پیامبر صلی الله علیه و آله شان تبیین کتاب را دارند (لتبین للناس ما نزل الیهم و ...) سنت قرینیت برای کتاب دارد لذا اگر در سنت بیان شده باشد که آیه ی لاحق ناسخ آیه ی دیگری است مانند این است که در خود آیه ی لاحق این مطلب بیان شده باشد و در هر صورت بین مرادات از آیات تهافتی نخواهد بود.
برگرفته از درس راهنمای فقه97/1/18
اما وجه اول به این جهت مخدوش است که غرض از ذکر آیه لزوما عمل به آن نیست و بقاء آیه ی منسوخ در قرآن، و همین که معلوم باشد سابقا حکم شارع چیز دیگری بوده و بعدا این حکمِ جدید آمده است ممکن است فوائد و مصالحی داشته باشد.مثلا همین که معلوم باشد سابقا حکم سخت تر بوده و هر بیست نفر باید با 200 نفر می جنگیدند و حکم فعلی (که هر صد نفر باید با 200 نفر بجنگند) تخفیفی است که لاحقا داده شده مصلحت دارد. بله این مصالح غالبی نیست ولی اگر در چند مورد محدود، ادعای نسخ شود نمی توان با لغویت آن را ابطال کرد.
اما مخدوشیت وجه دوم به این جهت است که به مفسریت و قرینیت سنت برای قرآن توجه نشده است. توضیح کلام این که خود شما قبول دارید که در مواردی که خود آیه ی لاحق، دال بر رفع حکم سابق است دو آیه تهافتی ندارند. یعنی مواردی که در خود آیه ی لاحق روشن است که سابقا حکم چیز دیگری بوده و الان حکم جدیدی جایگزین آن می شود دو آیه تهافتی با هم ندارند (مانند آیات تصدق بین یدی نجوی (12 و 13 مجادله) یا 66 انفال (الان خفف الله عنکم ... )) حال اگر در مفاد خود آیه این نیامده باشد که ناسخ آیه ی دیگری است ولی به قرینه ی خارجی و به تفسیر سنت این مطلب معلوم شود در این صورت نیز تهافتی در آیات نیست. یعنی بنا بر پذیرش این که پیامبر صلی الله علیه و آله شان تبیین کتاب را دارند (لتبین للناس ما نزل الیهم و ...) سنت قرینیت برای کتاب دارد لذا اگر در سنت بیان شده باشد که آیه ی لاحق ناسخ آیه ی دیگری است مانند این است که در خود آیه ی لاحق این مطلب بیان شده باشد و در هر صورت بین مرادات از آیات تهافتی نخواهد بود.
برگرفته از درس راهنمای فقه97/1/18
