دستشویی قطار و مشکل قبله

[امین]

اقایان میگویند به خاطر مراعات علم اجمالی باید در فرض جهل به قبله در غیر حالت اضطرار تخلی ننمود.
اولا دلیل بر حرمت تخلی رو به قبله اجماع است که قدر متیقن ان حالت علم به قبله است.
ثانیاشبه از شبهات غیر محصوره است چرا که از بین همه اطراف فقط دو طرف ان که جهت رو و پشت قبله باشد حرمت دارد.(مصباح الفقیه 2/54)علی مبنای بسیاری که در شبهه غیر محصوره احتیاط را لازم نمیدانند.
ثالثا اصلا علم اجمالی منجز نیست عقلا(لااقل در مورد مخالفت احتمالی و بنابر نظر مرحوم اقای داماد و اقای شبیری حتی در مخالفت قطعیه هم کتاب نکاح9/2890) بنا بر این باید به ادله نقلی مراجعه کنیم که روایت حتی تعلم انه حرام بعینه میگوید تا علم تفصیلی نداشتی میتوانی مرتکب شوی از این روایت به قرینه روایاتی که در مورد مائین مشتبهین فرموده یهریقهما و یتیمم و یا میتته مشتبه فرموده یرمیهما الی الکلاب و غیره میگوییم در این موارد علم اجمالی منجز است حال این موارد چه مواردی است و تاچه مقدار میتوان از این موارد الغا خصوصیت کرد؟ به نظر میرسد در مورد قبله نتوان الغا خصوصیت کرد چون در مورد نماز روایت صحیحه میفرماید به یک طرف بخوانی کافی است و در مورد ذبیحه هم شرطیت قبله در صورت جهل به قبله ساقط است لذا الغا خصوصیت در این مورد مشکوک جا ندارد .
رابعاسیره متشرعه برعدم مراعات قبله در موارد مشکوک است همان متشرعه ای که اگر ندانند قبله کدام طرف است برای نماز پرس و جو میکنند و اگر پیدا نکنند در تحیر میمانند که چه کنند در مورد تخلی نه تنها نمی پرسند که به ذهنشان هم خطور نمیکند که باید در فرض شک تفحص کنند و اگر هم به انها بگویی باید احتیاط کنی استیحاش میکنند و این سیره در زمان ائمه هم بوده چرا که در این مساله بسیار مبتلابه (در ان زمانها که دستشویی کم بوده و غالبا در بیابان تخلی میشده و زیاد مشکل قبله پیدا میشد ه)سوالی از این جهت نشده با اینکه در مورد نماز چندین سوال داریم.پس یا احتیاط میکردند که بعید است ویا توجه نمیکردند.
بنا بر این حق با صاحب عروه است که فرموده احتیاط لازم نیست بلکه فحص هم لازم نیست.

[حسینی]

اولا دلیل بر حرمت تخلی رو به قبله اجماع است که قدر متیقن ان حالت علم به قبله است.

دلیل منحصر در اجماع نیست بلکه اصلا اجماعی وجود ندارد و فقط شهرت و نقل اجماع است.
و اما روایاتی که بیان شده بسیار است و استفاضه ی آنها و عمل اصحاب مانع از قدح به سند آنهاست.

و الیک نص الروایات:

1- رواية الحسين ابن زيد عن الصادق عن آبائه عليه السّلام أنّ النبي صلّى اللّه عليه و آله قال في حديث المناهي: «إذا دخلتم الغائط فتجنّبوا القبلة»
(الفقيه 4: 3- 1، الوسائل، الباب 2 من أبواب أحكام الخلوة، الحديث 3)

2- عن الفقيه أنّه قال: نهى رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله عن استقبال القبلة ببول أو‌ ‌غائط
(الفقيه 1: 180- 851، الوسائل، الباب 2 من أبواب أحكام الخلوة، الحديث 4)

3- خبر عيسى بن عبد اللّه الهاشمي عن أبيه عن جدّه عن علي عليه السّلام، قال: «قال النبي صلّى اللّه عليه و آله: إذا دخلت المخرج فلا تستقبل القبلة و لا تستدبرها، و لكن شرّقوا أو غرّبوا»
(التهذيب 1: 25- 64، الإستبصار 1: 47- 130، الوسائل، الباب 2 من أبواب أحكام الخلوة، الحديث 5)

4- مرفوعة عبد الحميد: سئل الحسن بن علي عليه السّلام ما حدّ الغائط؟قال: «لا تستقبل القبلة و لا تستدبرها و لا تستقبل الريح و لا تستدبرها»
(التهذيب 1: 26- 65، الإستبصار 1: 47- 151، الوسائل، الباب 2 من أبواب أحكام الخلوة، الحديث 6)

5- عن الكافي و التهذيب و الفقيه مثلها مرسلة إلى أبي الحسن عليه السّلام
(الكافي 3: 15- 3، التهذيب 1: 26- 65، الفقيه 1: 18- 47، المقنع (ضمن الجوامع الفقهية): 3، الوسائل، الباب 2 من أبواب أحكام الخلوة، الحديث 2)

6- عن المقنع: أنّه رواها مرسلة عن الرضا عليه السّلام
(الكافي 3: 15- 3، التهذيب 1: 26- 65، الفقيه 1: 18- 47، المقنع (ضمن الجوامع الفقهية): 3، الوسائل، الباب 2 من أبواب أحكام الخلوة، الحديث 2)

7- علي بن إبراهيم- رفعه- قال: خرج أبو حنيفة من عند أبي عبد اللّه عليه السّلام و أبو الحسن موسى عليه السّلام قائم و هو غلام، فقال له أبو حنيفة:يا غلام أين يضع الغريب ببلدكم؟ فقال عليه السّلام: «اجتنب أفنية المساجد و شطوط الأنهار و مساقط الثمار و منازل النزّال و لا تستقبل القبلة بغائط و لا بول و ارفع ثوبك و ضع حيث شئت»
(الكافي 3: 16- 5، التهذيب 1: 30- 79، الوسائل، الباب 2 من أبواب أحكام الخلوة، الحديث 1.مصباح الفقيه، ج‌2، ص: 53)

[حسینی]

ثانیا شبه از شبهات غیر محصوره است چرا که از بین همه اطراف فقط دو طرف ان که جهت رو و پشت قبله باشد حرمت دارد.

ملاک شبهه غیر محصوره چیست؟
از آنجا که استقبال و استدبار قبله، عرفی است، اگر بخواهید حداقل انحراف از قبله را در نظر بگیرید کمتر از یک درجه نمی شود. (نه اینکه بخواهیم محیط دایره را به حساب ریاضی بی نهایت فرض کنیم)
با احتساب 360 درجه و اینکه استقبال و استدبار با هم 180 درجه تفاوت دارند، پس جهت های مُجاز 179 جهت و جهت غیر مُجاز یک جهت خواهد بود.
آیا این نسبت غیر محصوره است؟

علاوه بر آنکه گاهی عرف انحراف تا 5 درجه (یا بیشتر) را هم رو به قبله می داند همچنانکه در استقبال نماز مشاهده می کنیم. در این صورت نسبت جهت مُجاز به غیر مُجاز، ده به 180 (5 درجه به چپ قبله تا 5 درجه به راست قبله) یعنی یک به هجده خواهد بود.
آیا این غیر محصوره است؟

[علاوی]

شرط نماز عبارت است از استقبال قبله و تحصیل شرط لازم است چون اشتغال یقینی مقتضی فراغ یقینی است. لذا محاذات با کعبه را در فرض امکان باید به آن علم داشته باشیم
در مورد تخلی هم علم اجمالی هست به این‌که تخلی نحو القبلة یا مستدبر القبلة حرام است و بخاطر این علم اجمالی باید احتیاط کرد. مبادا بگویید اصل برائت می‌‌گوید جایز است من بروم در این دستشویی قطار و هواپیما تخلی کنم؟ کدام اصل برائت؟ شما علم اجمالی دارید که تخلی به دو سمت از چهار سمت حرام است، این علم اجمالی منجز است. آن وقت باید تحصیل علم بکنی اگر امکان دارد.
بله، استصحاب خوب است مکلف قبل از نماز یا قبل از تخلی حالت سابقه‌اش معلوم است، قبل از نماز مستقبل القبلة بوده، حالا نمی‌داند تا زمان نماز مستقبل القبلة هست یا نیست استصحاب می‌‌کند. موضوع مکلف است. یعنی در نماز موضوع این است که نماز بخوان و تو مستقبل القبلة‌ باشی. شبیه اینکه می گویند نماز بخوان و تو متوضأ باشی، استصحاب می‌‌کردی وضوء‌ را. نماز بخوان و تو مستقبل القبلة باشی، استصحاب می‌‌کنید بقاء استقبال را. تخلی نکن در حالی که تو مستقبل القبلة‌ هستی ‌اینجا هم استصحاب می‌‌کنیم عدم استقبال قبله را الی زمان التخلی.
اما استصحاب این‌که قطار منحرف نشده است این اصل مثبت است. لازمه عقلی این‌که این قطار رو به شرق است اینست که شما هم که از این دستشویی می‌‌خواهید استفاده کنید شما هم رو به شرق شدید لذا باید استصحاب کنید که خودتان مستقبل القبلة بودید و تا آخر نماز استصحاب را جاری کنید نماز بخوانید ‌نیازی هم به فحص نیست.
و همینطور در حال تخلی در قطار یا هواپیما استصحاب باید بکنید خودتان یک زمانی مستقبل القبلة‌ و مستدبر القبلة‌ نبودید، احتمال می‌‌دهید در همین اثناء تا انتهاء‌ تخلی هواپیما یا قطار منحرف شد به یک سمتی که مستقبل القبلة شدید، ‌خب استصحاب می‌‌کنید عدم را پس با این استصحاب علم اجمالی را منحل می‌‌کنیم.
البته اگر یک آن یقین کنید که این قطار سیصد و شصت درجه چرخید و الان برگشته به آن حالتی که قبلا بودید و استصحاب کردید اما ‌فایده ندارد. استصحاب شما از بین رفت؛ دومرتبه باید احراز کنید استقبال قبله را. نگویید آقا! من دو دقیقه قبل که به همین حال بودم استصحاب کردم قبله را و الان هم ‌مشکلی نداریم. نخیر، دیگه یقین سابق و شک لاحق‌تان مختل شد.
مثل این می‌‌ماند که شما یک آبی داشتید کر بود بعد شک کردید در کر بودن آن، ‌خب استصحاب کردید که این آب کر است. یک سطل از این آب حوض را که مشکوک الکریة‌ است برداشتید، یقین کردید که دیگه این آب کر نیست حالا اگر سطل آب را دومرتبه ریختید در این حوض فایده ندارد و دیگه کار از کار گذشت همین که این سطل آب را برداشتید استصحاب  نابود شد. بعد که این سطل آب را برگرداندید استصحاب کریت که ندارید هیچ، ‌استصحاب قلت هم دارید.

http://mobahathah.ir/showthread.php?tid=...51#pid4151



آب دستشویی قطارها در تمام طول مسیر کر باقی می ماند؟ چون گاهی در نیمه مسیر آب قطار تمام شده و قطع می شود.
لرزش قطارها برای نماز در قطار مشکل ایجاد نمی کند؟