عدم مبغوضیت علت تامه حرام

[میرزا مرتضی]

مرحوم آقای بروجردی می‌‌فرمود: علت عرفیه ترک واجب یا امتناع علت عرفیه عدم تمکن از اداء واجب مبغوض است، شما چرا نماز تام را در داخل وقت نمی‌توانی بخوانی؟ به فیلسوف بگویی می‌‌گوید بخاطر این‌که اراده نکردم نماز تام را در وقت بخوانم، به عرف بگویی می‌‌گوید چون داری سوره بقره می‌‌خوانی خوش انصاف، تو سوره بقره اگر نمی‌خواندی، ‌آن وقت سوره توحید می‌‌خواندی می‌‌فهمیدی نمازت زود تمام می‌‌شد، علت این‌که شما نماز کامل را در وقت درک نمی‌کنی همین سوره بقره است که داری می‌‌خوانی. و لذا این سوره بقره تو علت عدم ادراک صلات فی الوقت است، علت ترک واجب است عرفا.
این مبنا به نظر ما تمام نیست، ‌چون اصلا علت تامه حرام یا علت تامه ترک واجب، مبغوض نیست، آنی که مبغوض است اگر اصطلاحا بگوییم مبغوض، ترک الواجب است، ‌تازه آن هم مبغوض نیست ، ترک محبوب است، ‌ترک واجب ترک محبوب مولی است و شما معاقب هستی برای ترک واجب، ‌حالا شما انگیزه‌تان چیست ما به انگیزه کاری نداریم، این انگیزه‌اش برای ترک واجب این بود که سوره بقره می‌‌خواست بخواند، آنی هم که می‌‌رود غسل می‌‌کند چرا نماز با تیمم نمی‌خواند، انگیزه‌اش این است که می‌‌خواهد برود غسل کند، می‌‌گوید بروم سریع غسل کنم که اداره‌ام دیر نشود، با حالت جنابت نروم اداره، آن هم انگیزه‌اش برای این‌که نماز با تیمم نخواند این است که می‌‌خواهد برود سریع غسل کند. انگیزه را عرف حساب نمی‌کند مهم این است که می‌‌گوید وظیفه این است که نماز با تیمم بخواند، وظیفه‌اش را انجام نداد، ‌غسلش چه گناهی کرده، ‌به نظر ما عرف این‌جور می‌‌گوید، و لو داعیش بر ترک نماز با تیمم این است که می‌‌خواهد الان برود غسل کند.
فقه ۱۴۰۰/۱۲/۱۷