14-دي-1401, 15:37
(آخرین تغییر در ارسال: 14-دي-1401, 15:38 توسط haqiqi.1410.)
مرحوم علامه مجلسی و همچنین والد ایشان، در موارد زیادی در مورد راویانی خاص، مثلا در مورد طلحة بن زید، تعبیر «ضعیف کالموثّق» به کار برده‌اند. البته در کلمات ایشان تعابیر دیگری نیز از این دست یافت می‌شود. مثل «حسن کالضعیف» یا «ضعیف کالصحیح»، «حسن کالموثق»، «موثق کالحسن». در این قبیل موارد، یک حرف «کاف» به کار رفته است؛ همراه با دو عنوان دیگر. که یکی قبل از کاف و دیگری بعد از کاف ذکر شده است. معمولا در این تعابیر عنوان قبل از کاف، اشاره به وصفی دارد که برای این راوی خاص، ذیل ترجمه‌اش، در کتب ائمه رجال، بیان شده و به آن تصریح شده است. و عنوان بعد از کاف، اشاره به وصفی دارد که برای راوی، با توجّه به شواهد و قرائن و امارات دیگر، غیر از تصریحات ائمه رجال در خصوص راوی، به دست می‌آید.
یکی از مهم‌ترین این قرائن و امارات، مساله اصحاب اجماع است. معمولا راویانی که علامه در مورد ایشان، این تعبیر را به کار برده است، از رواتی هستند که یکی از اصحاب اجماع از او نقل حدیث می‌کند. پس هر چند خودش توثیق خاص ندارد ولی با توجه به نقل اصحاب اجماع کالموثّق می‌شود. البته این توثیق هم به معنای عام است. یعنی اعم از امامی بودن که موجب صحیح شدن روایت می‌شود و از غیر امامی که باعث موثّق بودن است. مثلا روایات طلحة بن زید معمولا ازین جهت متّصف به وصف مزبور می‌شود که عبد اللّه بن مغیرة که از اصحاب اجماع است از او نقل می‌کند. و با توجه به این که خود طلحة بن زید، عامی است این روایت موثّق به معنی اخصّ است. البته غیر از مساله‌ی اصحاب اجماع، موارد دیگری نیز منشا این تعبیر هستند. مثلا در برخی اسناد که طلحة بن زید هست ولی یکی از اصحاب اجماع در سند نیست هم، این تعبیر به کار رفته است. که در آن صورت باید به دنبال نکته‌ای دیگری بود. البته در برخی موارد، شخص علامه مجلسی به آن نکته، تصریح می‌کند. مثلا در مرآة العقول ج ۱۴ ص ۳۷ در مورد طلحة بن زید فرموده است:« ضعيف إلا أنه كالموثق لأنهم ذكروا في طلحة أن كتابه معتمد.»
الحاصل تعابیر مجلسی متنوّع است و منحصر در ضعیف کالموثّق نیست. و ثانیا نکته‌ی این تعبیر در بیشتر موارد وجود اصحاب اجماع است ولی منحصر در این نکته نیست بلکه نکات دیگری نیز هست. و ثالثا در برخی موارد خود ایشان، تصریح به نکته‌ی مورد نظر می‌کنند ولی در برخی موارد، نکته را هم بیان نمی‌کنند و با توجه به مبانی و قرائن و شواهد باید نکته‌ی مدّ نظر آنها را پیدا کرد.
جهت توضیح بیشتر در مورد تعابیر گوناگون و روات متعدد و توجیهات مختلف و اختلاف مجلسی پدر و مجلسی پسر، در این موارد، به درس خارج فقه حضرت استاد سید محمد جواد شبیری مورّخ ۱۴۰۱.۹.۶ و ۱۴۰۱.۹.۷ رجوع شود.
یکی از مهم‌ترین این قرائن و امارات، مساله اصحاب اجماع است. معمولا راویانی که علامه در مورد ایشان، این تعبیر را به کار برده است، از رواتی هستند که یکی از اصحاب اجماع از او نقل حدیث می‌کند. پس هر چند خودش توثیق خاص ندارد ولی با توجه به نقل اصحاب اجماع کالموثّق می‌شود. البته این توثیق هم به معنای عام است. یعنی اعم از امامی بودن که موجب صحیح شدن روایت می‌شود و از غیر امامی که باعث موثّق بودن است. مثلا روایات طلحة بن زید معمولا ازین جهت متّصف به وصف مزبور می‌شود که عبد اللّه بن مغیرة که از اصحاب اجماع است از او نقل می‌کند. و با توجه به این که خود طلحة بن زید، عامی است این روایت موثّق به معنی اخصّ است. البته غیر از مساله‌ی اصحاب اجماع، موارد دیگری نیز منشا این تعبیر هستند. مثلا در برخی اسناد که طلحة بن زید هست ولی یکی از اصحاب اجماع در سند نیست هم، این تعبیر به کار رفته است. که در آن صورت باید به دنبال نکته‌ای دیگری بود. البته در برخی موارد، شخص علامه مجلسی به آن نکته، تصریح می‌کند. مثلا در مرآة العقول ج ۱۴ ص ۳۷ در مورد طلحة بن زید فرموده است:« ضعيف إلا أنه كالموثق لأنهم ذكروا في طلحة أن كتابه معتمد.»
الحاصل تعابیر مجلسی متنوّع است و منحصر در ضعیف کالموثّق نیست. و ثانیا نکته‌ی این تعبیر در بیشتر موارد وجود اصحاب اجماع است ولی منحصر در این نکته نیست بلکه نکات دیگری نیز هست. و ثالثا در برخی موارد خود ایشان، تصریح به نکته‌ی مورد نظر می‌کنند ولی در برخی موارد، نکته را هم بیان نمی‌کنند و با توجه به مبانی و قرائن و شواهد باید نکته‌ی مدّ نظر آنها را پیدا کرد.
جهت توضیح بیشتر در مورد تعابیر گوناگون و روات متعدد و توجیهات مختلف و اختلاف مجلسی پدر و مجلسی پسر، در این موارد، به درس خارج فقه حضرت استاد سید محمد جواد شبیری مورّخ ۱۴۰۱.۹.۶ و ۱۴۰۱.۹.۷ رجوع شود.
