تحلیل مختار از منجزیت قطع اجمالی نسبت به مخالفت قطعیه

[مخبریان]

نظرات علما در مورد متعلق قطع (مقطوع بالعرض) در قطع اجمالی

در مورد این که مقطوع بالعرض در قطع اجمالی چیست، سه مسلک وجود دارد:

1. به نظر آقا ضیاء، مقطوع بالعرض، «حرمت هذا» (یعنی ظرف سمت راست) است و از این جهت مقطوع بالعرض قطع اجمالی مثل مقطوع بالعرض قطع تفصیلی است. تنها فرقشان در این است که در قطع تفصیلی، مکلف می‌تواند مصداق را تشخیص دهد؛ اما در قطع اجمالی مصداق مقطوع بالعرض را نمی‌تواند تشخیص دهد. 
    
2. به نظر میرزای نایینی، مرحوم خویی و شهید صدر، مقطوع بالعرض، جامع [بین اطراف قطع اجمالی] است؛ یعنی «حرمة احدهما» مقطوع بالعرض است. مثلاً فرض کنیم که ظرف راست در واقع حرام است. حرمت ظرف راست مصداق دو مفهوم است: مصداق مفهوم «حرمت ظرف راست» و مصداق مفهوم «حرمت احدهما». [در موارد علم تفصیلی مقطوع بالعرض «حرمت ظرف راست» است و در موارد قطع اجمالی، مقطوع بالعرض، «حرمت احدهما» است.]
   طبق این نظر، تکلیف فعلی در حد جامع منجز می‌شود (چون در حد جامع برای ما معلوم شده است)؛ یعنی نباید با جامع مخالفت کرد؛ یعنی یا شرب هر دو ظرف ترک شود یا حداقل شرب یکی ترک شود. (اگر یکی شرب نشود، با جامع مخالفت نشده است)  
    
3. به نظر مرحوم آخوند مصداق مقطوع بالعرض، نه فرد معین است نه جامع است؛ بلکه مقطوع بالعرض فرد مردد است. 
   

بر هر سه نظر اشکال وارد است [که برای رعایت اختصار در اینجا ذکر نمی‌شود] به جای نقد آنها، قول مختار را توضیح می‌دهیم.