دو قسم داشتن حمل بر فرد نادر و استهجان یک قسم

[خیشه]

در بحث رکنیت قیام متصل به رکوع این بحث مطرح شد که ما دو دسته دلیل داریم. یک دسته از ادله میگویند برای هر زیاده و نقیصه سجده سهو به جا بیاور. یعنی نماز صحیح است. یک روایت هم داریم لا صلاة لمن لا یقیم صلبه. رابطه این دو عموم و خصوص من وجه است. اگر مجمع را به ادله صحت بدهیم حمل لا صلاة... بر فرد نادر که فرض عمد باشد حمل میشود و این نادر است چون مصلی وقتی که میخواهد نماز بخواند که معمولا قیام را عمدا ترک نمیکنند. بعد استاد به این قاعده پرداختند که در عموم و خصوص من وجه قاعده‌ای داریم که در جامع اگر یکی از آنها را تخصیص بزنیم، لازم می‌آید که آن خطاب بر فرد نادر حمل شود. هر گاه چنین لازمه‌ای بود، این خطاب بر خطاب دیگر مقدم است و این نشان از اظهر بودن همین خطاب است.

در مورد حمل بر فرد نادر بحث شده که اگر گفتند حمل خطاب بر فرد نادر صحیح نیست یعنی لولا الخطاب، نادر است ولی اگر به خود خطاب، نادر شود، مشکلی ندارد. یعنی عرفیت ندارد که مولی فقط برای فرد نادر سخن مطلق گفته باشد ولی اگر با قطع نظر از فرمایش مولی، زیاد باشد و با گفتن مولی نادر شود، اشکال ندارد. لذا اگر دلیل قیام نبود، غالب مردم نشسته نماز می‌خواندند و این دلیل می‌خواهد که آن فرض را کمتر کند و این اشکال ندارد. کلی سخن می‌گوید تا حتی به هیچ تبدیل کند و این اشکال ندارد. لذا حمل دلیل قیام به فرد نادر به این بیان اشکال ندارد.