مفهوم داشتن جمله شرطیه ای که بعضی از شرایطش مسوق برای موضوع هستند

[خیشه]

شرطیت قیام برای تکبیره الاحرام
فِي الرَّجُلِ إِذَا أَدْرَكَ الْإِمَامَ وَ هُوَ رَاكِعٌ وَ كَبَّرَ الرَّجُلُ وَ هُوَ مُقِيمٌ صُلْبَهُ ثُمَّ رَكَعَ قَبْلَ أَنْ يَرْفَعَ الْإِمَامُ رَأْسَهُ فَقَدْ أَدْرَكَ الرَّكْعَةَ.
خوئی
مرحوم خوئی فرموده این روایت به مفهومش دلالت دارد که اگر مقیم صلب نبود، درک رکعة نکرده است. ایشان به قاعده اصول اشاره کرده که در اصول گفته شده اگر جمله شرطیه‌ای نقل شد که چند قید داشت مثلا گفت ان جائک زید و کان ضاحکا فتصدق علیه. اینجا مفهومش این است که اگر زید نیامد،‌ و یا اگر جاء و لم یکن ضاحکا تصدق واجب نیست‌ یعنی به انتفاء هر شرطی، جزاء منتفی می‌شود. حال اگر شرط مسوق لبیان موضوع بود یعنی شرط عقلاء بر جزاء موقوف بود، مفهوم ندارد مثل ان رزقت ولدا فاختنه و این مفهوم ندارد و معنا ندارد شارع بفرماید رزق ولد نشدی ختنه شدن واجب نیست. حال اگر شارع مقدس شرطی برای شرط مسوق لبیان موضوع را بیان کرد، مثل اینکه ان رزقت ولدا فکان ابیض فاختنه، اگر رزق نشدی مفهوم ندارد ولی اگر قید دوم منتفی شد یعنی ابیض نبود، عدم وجوب ختان وجود دارد و مفهوم دارد.
در اینجا یک جمله شرطیه داریم که بعضی قیود آن، مسوق لبیان موضوع است و مفهوم ندارد و بعضی مسوق نیست و مفهوم دارد: ادراک امام، موقوف علیه ادرک الرکعة است و اگر امامی نباشد، عقلا ادرک الامام منتفی است. و هو راکع قید برای بیان موضوع است و مفهوم ندارد. کبر الرجل یعنی اگر تکبیر نگوید ادراک رکعة معنا ندارد چون افتتاح نکرده پس مسوق لبیان موضوع است. هو مقیم صلبه، موقوف علیه ادرک رکعة نیست و مسوق لبیان موضوع نیست بلکه یک شرط اضافه است یعنی می‌تواند ادرک رکعة باشد ولی قاعد باشد. لذا این قید مفهوم دارد که اگر به امام رسید و تکبیر گفت ولی مقیم صلب نبود، درک رکعة نکرد و قیام شرط صحت تکبیر است.
استاد این تطبیق را قبول نداشتند و فرمودند و هو مقیم صلبه قید رجل است که مربوط به بحث مفهوم داشتن قید است. توضیح بیشتر در تقریر وجود دارد