4-اسفند-1402, 11:50
اگر اجماع، مدرکی باشد دیگر نمی‌توان گفت دلیل آن منحصراً ارتکاز متشرعه است. و بنظر ما فقط اجماعی حجت است که تنها دلیل آن ارتکاز متشرعه باشد ولی اجماع در زمان غیبت وقتی مدرک دیگری دارد و یا محتمل است که مدرک دیگری داشته باشد، نمی‌توان از آن ارتکاز متشرعه را کشف کرد تا گفته شود این ارتکاز متشرعه متصل به زمان معصوم علیه السلام بوده است.
ولی اگر به هر نحوی اتفاق یا شهرت اصحاب ائمه علیهم السلام کشف شود در آن جا اشکال به مدرکی بودن اجماع یا شهرت گرفته نمی‌شود. زیرا ولو مدرکی باشد ولی همین که به مرأی و مسمع امام علیه السلام بود، عادتا اگر ایشان نظر مخالف داشتند اصلا در بین اصحاب ائمه علیهم السلام اجماع یا شهرت شکل نمی‌گرفت. مثلا آن‌ها اتفاق بر نجاست مشرکین دارند ولو مستند آن‌ها آیه «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا إِنَّمَا الْمُشْرِكُونَ نَجَسٌ فَلا يَقْرَبُوا الْمَسْجِدَ الْحَرامَ بَعْدَ عامِهِمْ هذا» باشد که به نظر ما دلالت بر نجاست مادیه و ظاهریه ندارد زیرا ممکن است مفاد آن پلیدی روح آن‌ها باشد، اما این اجماع یا شهرت حجت است زیرا ولو به استناد همین آیه فتوای به نجاست مشرکین داده باشند ولی چون این مسأله مبتلی به بود و به مرأی و مسمع ائمه علیهم السلام بود علم پیدا میشود که ائمه علیهم السلام یا همراهی با اصحاب خود کردند و یا لااقل وقتی متوجه شدند به آن‌ها اعتراض نکردند و الا اصحاب در مراودات با امام علیه السلام در یک موردی نظر امام علیه السلام را متوجه می‌شدند و بین آن‌ها این مطلب مطرح می‌شد که این نظر درست نیست و از نظر خود برمی‌گشتند. ما اجماع اصحاب ائمه را روی مدرکی بودن و نبودن آن حساب باز نمی‌کنیم مدرکی باشد مهم نیست.
ما اجماع فقهای در عصر غیبت را می‌‌گوییم که اگر مدرکی بود یا احتمال عقلایی داشت که مدرکی غیر از ارتکاز متشرعه داشته باشد دیگر راه بسته میشود نمی‌توانیم ارتکاز متشرعه را کشف کنیم تا بگوییم این ارتکاز متشرعه متصل به زمان ائمه علیهم السلام بوده است.
¨ خارج اصول - 29/11/1402
