نقش استعمال در روند آشنایی انسان با معانی حقیقی واژگان

[مسعود عطار منش]

درس خارج اصول جلسۀ 63 مورخ 17 دی 1402
باید دید وقتی یک کودک رشد نموده و با لغت آشنا می‌شود، روند آشنایی این کودک با لغت به چه شکل است؟!
این کودک به اطرافیانش نگاه می‌کند و متوجه می‌شود فلان واژه را برای فلان معنا استعمال می‌کنند و از طریق استعمالات دیگران، به معنای لغت پی می‌برد. البته روند آشنایی کودک با لغت، یک سری بحث‌های مفصل روانشناسی دارد که قصد نداریم به آن بپردازیم ولی به نظر می‌رسد دو نکته وجود دارد که در روند آشنایی کودک با لغت دخالت دارد:
1.تکرّر استعمال لفظ به هنگام حضور معنا: وقتی کودک می‌بیند هر وقت اطرافیانش به آب نیاز دارند، واژۀ «آب» را استعمال می‌کنند تکرّر این استعمال، سبب می‌شود کودک متوجه شود واژۀ «آب» برای این مایع سیّال وضع شده است.
2.مقایسۀ تصویر ذهنی مشتمل بر معنا با تصویر ذهنی غیر مشتمل بر معنا: وقتی کودک، دو حالت را با یکدیگر مقایسه می‌کند که در یکی آب وجود دارد و در حالت دیگری آب وجود ندارد و می‌بیند در حالتی که آب وجود دارد، لفظ «آب» را استعمال می‌کنند متوجه ارتباط بین لفظ و معنا می‌شود. فرض کنید این کودک چند برادر دارد که یکی از برادرانش در خانه حضور ندارد؛ وقتی به هنگام حاضر شدن برادر می‌بیند دیگران نام «محمّد» را استعمال می‌کنند مقایسۀ تصویر ذهنی مشتمل بر وجود این برادر با تصویر ذهنی غیر مشتمل بر وجود آن، سبب می‌شود متوجه شود لفظ «محمّد» با این برادر مرتبط است.