اشکال: آیا قرآن در هیچ جایی از ظن نهی کرده است؟

[82036]

روشن است که واژه ی "ظن"(گمان) دو معنای متفاوت دارد:

• گاه به معنی گمان های بی پایه است که طبق تعبیرات آیات قبل هم ردیف "هوای نفس و اوهام و خرافات است، منظور از این کلمه در آیات مورد بحث همین معناست.
  
• معنی دیگر: گمان هایی است که معقول و موجّه است و غالباً مطابق واقع و مبنای کار عقلا در زندگی روزمره می باشد، مانند شهادت شهود در محاکمه و دادگاه، یا "قول اهل خبره" و یا "ظواهر القاظ" و امثال آن که اگر این گونه گمان ها را از زندگی بشری برداریم و تنها تکیه بر یقین قطعی کنیم نظام زندگی به کلی متلاشی می شود.
  

بدون شک این قسم از ظن داخل در این آیات نیست، و شواهد فراوانی در خود این آیات بر این معنی وجود دارد، و به تعبیر دیگر قسم دوم در حقیقت یک نوع علم عرفی است نه گمان، بنابراین کسانی که با این آیه و مانند آن برای نفی حجیت "ظن" به طور کلی استدلال کرده اند قابل قبول نیست.

ظن دو معنا دارد
لسان العرب : الظَّنُّ شک و یقین


ظن گاهی به معنای علم  است
الَّذِينَ يَظُنُّونَ أَنهَّم مُّلَاقُواْ رَبهِّمْ وَ أَنهَّمْ إِلَيْهِ رَاجِعُونَ
و کسانی که خداوند آنان را لایق صفت خشوع می‌داند، بعید است که به لقاء پروردگار گمان داشته باشند. 

و گاهی هم به معنای عدم علم است
در فرض دوم در مواردی شارع این ظن را به دلایلی از جمله تسهیل بر عباد یا ... حجت نموده است
و عموم شریفه تخصیص خورده است.