7-بهمن-1398, 12:40
ولایت وضعیه و جواز تعیین دیه توسط ولی فقیه
با توجه به اشکالاتی که در اطلاق ادله‌ی اصناف دیه نسبت به عصر حاضر– که اصناف شش‌گانه دیه اختلاف فاحش قیمی دارند- وجود دارد، در صورت پذیرفته شدن ولایت وضعیه ی فقیه - کما اینکه جمعی چون مرحوم امام، صاحب جواهر، فاضل نراقی بدان قائل شده‌اند- می‌توان قائل شد: «ولی فقیه مبلغی را به عنوان دیه تعیین کند». و اما بیان ولایت وضعیه فقیه به این شکل است که:
حاکم مسلمین علاوه بر ولایت تکلیفی و وجوب اطاعت اوامر و نواهی وی در محدوده مصالح عامه، ولایت وضعیه و تسلط بر اموال و نفوس مردم در محدوده مصالح عامه -ونه مصالح شخصیه- را نیز دارا می‌باشد. به این معنا که اگر حاکم مسلمین تشخیص دهد، مصلحت عامه اقتضاء آن را دارد که به طور مثال فلان مقدار از اموال مردم را اخذ کند -نه اینکه مردم را به پرداخت مبلغ مذکور امر کند و مردم نیز صرفا نسبت به امر مذکور مکلف به اطاعت باشند- می‌تواند آن مقدار را گرفته و در آن تصرف کند.
با ثبوت ولایت وضعیه، حاکم می‌تواند مبلغ مذکور را از ولی مقتول اخذ کند؛ چرا که ولیِ او در مصالح عامه است. و ولی دم نیز می‌تواند مال مذکور را تملک کند؛ چرا که ولیِ جانی مبلغ مذکور را به وی پرداخته کرده است.
با توجه به اشکالاتی که در اطلاق ادله‌ی اصناف دیه نسبت به عصر حاضر– که اصناف شش‌گانه دیه اختلاف فاحش قیمی دارند- وجود دارد، در صورت پذیرفته شدن ولایت وضعیه ی فقیه - کما اینکه جمعی چون مرحوم امام، صاحب جواهر، فاضل نراقی بدان قائل شده‌اند- می‌توان قائل شد: «ولی فقیه مبلغی را به عنوان دیه تعیین کند». و اما بیان ولایت وضعیه فقیه به این شکل است که:
حاکم مسلمین علاوه بر ولایت تکلیفی و وجوب اطاعت اوامر و نواهی وی در محدوده مصالح عامه، ولایت وضعیه و تسلط بر اموال و نفوس مردم در محدوده مصالح عامه -ونه مصالح شخصیه- را نیز دارا می‌باشد. به این معنا که اگر حاکم مسلمین تشخیص دهد، مصلحت عامه اقتضاء آن را دارد که به طور مثال فلان مقدار از اموال مردم را اخذ کند -نه اینکه مردم را به پرداخت مبلغ مذکور امر کند و مردم نیز صرفا نسبت به امر مذکور مکلف به اطاعت باشند- می‌تواند آن مقدار را گرفته و در آن تصرف کند.
با ثبوت ولایت وضعیه، حاکم می‌تواند مبلغ مذکور را از ولی مقتول اخذ کند؛ چرا که ولیِ او در مصالح عامه است. و ولی دم نیز می‌تواند مال مذکور را تملک کند؛ چرا که ولیِ جانی مبلغ مذکور را به وی پرداخته کرده است.
