عدم جواز فرار از بیماری های مسری

[مهدی خسروبیگی]

اهل سنت روایاتی دارند که منع از خروج از بلدی دارند که بیماری ای مثل طاعون و وبا در آن اتفاق افتاده است. برداشت آنها از این روایات این است که فرار از طاعون جایز نیست.

مرحوم ملاصالح مازندرانی در این مجال کلامی از اهل سنت آورده است: «و من طرق العامة روايات متكثرة للمنع من الدخول فى أرض الوباء و الخروج منها روى مسلم منها خمسة عشر منها ما رواه عن اسامة بن زيد قال قال النبي صلى اللّه عليه و آله «الطاعون رجز ارسل على بنى- اسرائيل او على من كان قبلكم فاذا سمعتم به بارض فلا تقدموا عليه و اذا وقع بارض و أنتم بها فلا تخرجوا فرارا منه» و البواقى كلها بهذا المضمون و هم قد اختلفوا فأخذ أكثرهم بتلك الروايات فمنعوا الفرار منه و القدوم عليه حتى قال بعضهم الفرار منه كالفرار من الزحف‌»

استاد قائینی حفظه الله می فرماید برداشت اهل تسنن از روایات پیامبر اکرم صل الله علیه و آله صحیح نیست چون این روایات ناظر به زمانی است که بحث جنگ بوده و مسلمین به خاطر وقوع وبا و طاعون نباید جبهه را خالی می کردند. پس منافاتی با حقانیت سرایت و اینکه انسان اگر جایی خوف سرایت بود فرار کند، ندارد. در روایت صحیحه حلبی آمده است: «سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الْوَبَاءِ يَكُونُ فِي نَاحِيَةِ الْمِصْرِ- فَيَتَحَوَّلُ الرَّجُلُ إِلَى نَاحِيَةٍ أُخْرَى- أَوْ يَكُونُ فِي مِصْرٍ فَيَخْرُجُ مِنْهُ إِلَى غَيْرِهِ؟ فَقَالَ:‌ لَا بَأْسَ- إِنَّمَا نَهَى رَسُولُ اللَّهِ ص عَنْ ذَلِكَ لِمَكَانِ رَبِيَّةٍ - كَانَتْ بِحِيَالِ الْعَدُوِّ فَوَقَعَ فِيهِمُ الْوَبَاءُ فَهَرَبُوا مِنْهُ- فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص الْفَارُّ مِنْهُ كَالْفَارِّ مِنَ الزَّحْفِ- كَرَاهِيَةَ أَنْ تَخْلُوَ مَرَاكِزُهُمْ».

در جواز خروج از شهر به خاطر نهیی که در ارتکاز متشرعی آنها بوده، شبهه داشته اند و حضرت می فرمایند این نهی به خاطر این بود که در آن زمان صحنه جنگ بوده است و اگر فرار می کردند اسلام تضعیف می شده است. بنابران امکان سرایت بیماری بوده ولی مصلحت جهاد اعظم بوده است. همانطور که شخص در جهاد با شمشیر کشته می شود در این مورد نیز ممکن است با بیماری کشته شود. دلالت این روایت بر سرایت بیماری واضح است.

درس فقه مسائل پزشکی جلسه 22و23تاریخ 13/1/99