14-اسفند-1401, 21:31
در بحث علم اجمالی بحث علیت تامه داشتن و اقتضا داشتن علم اجمالی برای وجوب موافقت قطعیه مطرح است. سوال این است که این دو مسلک از جهت عملی چه فرقی با هم دارند؟
استاد فرمود: در ذهن ما این است که اگر این نکته را قبول کند که اطلاق ادله مرخصه بر کشف بدل دلالت دارند، بحث از علیت و اقتضاء ثمر ندارد و بحث علمی است و هر دو قبول می‌کنند که اطلاق ادله اصول عملیه هر دو طرف را شامل است که البته قائل به علیت می‌گوید کل شیئ لک حلال، از جعل بدل کشف میکند ولی اقتضائی می‌گوید نیاز به جعل بدل ندارد و ترخیص ممکن است.
پس مسلک اقتضاء نسبت به وجوب موافقت قطعیه ادعا دارد که بدون جعل بدل در یک طرف، ترخیص در طرف دیگر ممکن است اما در مسلک علیت چنین چیزی ممکن نیست. در مورد کل شیئ لک حلال، قائل به اقتضاء می‌گوید مشکلی ندارد و ترخیص داده ولی مسلک علیت دچار دور می‌شود. که این دور را مرحوم اغا ضیا این گونه مطرح میکند:جعل ترخیص در این طرف، بر بدل قرار دادن طرف دیگر توقف دارد. شما گفتید بدلیت را از همین ترخیص کشف می‌کنیم پس آن بدلیت بر این ترخیص توقف دارد و این همان دور است. اگر کل شیئ لک حلال بخواهد یک طرف علم اجمالی را شامل شود متوقف است که آن را بدل قرار دهد و این بدل قرار دادن متوقف است که کل شیئ لک حلال شامل آن شود. این همان دور است.
استاد در جواب میفرماید:در امور اعتباریه و انشائیه دور معنا ندارد. حتی قبول داریم که علیت حق است و ثبوتا، ترخیص در بعض اطراف ممکن نیست الا بجعل بدل. اما در مقام اثبات مشکلی ندارد که دلالت بر جعل بدل بر ترخیص دلالت داشته باشد.
درس خارج اصول جلسه 107 تاریخ 14 اسفند ماه 1401
استاد فرمود: در ذهن ما این است که اگر این نکته را قبول کند که اطلاق ادله مرخصه بر کشف بدل دلالت دارند، بحث از علیت و اقتضاء ثمر ندارد و بحث علمی است و هر دو قبول می‌کنند که اطلاق ادله اصول عملیه هر دو طرف را شامل است که البته قائل به علیت می‌گوید کل شیئ لک حلال، از جعل بدل کشف میکند ولی اقتضائی می‌گوید نیاز به جعل بدل ندارد و ترخیص ممکن است.
پس مسلک اقتضاء نسبت به وجوب موافقت قطعیه ادعا دارد که بدون جعل بدل در یک طرف، ترخیص در طرف دیگر ممکن است اما در مسلک علیت چنین چیزی ممکن نیست. در مورد کل شیئ لک حلال، قائل به اقتضاء می‌گوید مشکلی ندارد و ترخیص داده ولی مسلک علیت دچار دور می‌شود. که این دور را مرحوم اغا ضیا این گونه مطرح میکند:جعل ترخیص در این طرف، بر بدل قرار دادن طرف دیگر توقف دارد. شما گفتید بدلیت را از همین ترخیص کشف می‌کنیم پس آن بدلیت بر این ترخیص توقف دارد و این همان دور است. اگر کل شیئ لک حلال بخواهد یک طرف علم اجمالی را شامل شود متوقف است که آن را بدل قرار دهد و این بدل قرار دادن متوقف است که کل شیئ لک حلال شامل آن شود. این همان دور است.
استاد در جواب میفرماید:در امور اعتباریه و انشائیه دور معنا ندارد. حتی قبول داریم که علیت حق است و ثبوتا، ترخیص در بعض اطراف ممکن نیست الا بجعل بدل. اما در مقام اثبات مشکلی ندارد که دلالت بر جعل بدل بر ترخیص دلالت داشته باشد.
درس خارج اصول جلسه 107 تاریخ 14 اسفند ماه 1401
