انکار تاخر حکم ظاهری از واقعی

[خیشه]

اینکه معروف شده حکم ظاهری رتبة از حکم واقعی متأخر است، نادرست می‌باشد. تقدم و تاخر رتبه نیاز به ملاک دارد. البته در علت و معلول صحیح است که بگوییم علت به ملاک علیت بر معلول متقدّم است اما اینکه رتبه حکم ظاهری متأخر از حکم واقعی باشد، چنین نیست. به شاهد اینکه متأخر بودن یعنی حکم ظاهری بر شک متوقف است و شک متوقف بر حکم ذات است یعنی حکم ظاهری باید جایی باشد که حتما حکم ذات باشد. در حالیکه این خلاف وجدان است چون ملاک جریان کل شیئ لک حلال این نیست که در مورد یک ذات مشکوک، حکم واقعی باشد یا نه. درست است که حکم ظاهری از مشکوک الحکم متأخر است به دلیل تاخر حکم از موضوعش و باید در حرمت شک باشد که بگوییم حلال است اما اینکه شک در حکم واقعی از خود واقعی متأخر باشد، دلیل ندارد بلکه چه بسا اصلا حکم واقعی نباشد ولی شک باشد. چنین نیست که حکم واقعی، علت شک مکلف باشد بلکه حتی اگر او نباشد نیز مکلف در حکم واقعی شک می‌کند.
جلسه 126. تاریخ 25 اردیبهشت 1402