سؤال: ارتکازی بودن تعلیل

[مسعود عطار منش]

در برخی موارد در کلمات علما دیده می شود که برای اثبات معنای خاصی برای روایت به این مطلب استدلال می کنند که : "تعلیل ظهور در یک امر ارتکازی دارد ".
آیا به نظر شما این سخن عمومیت دارد و در همه جا قابل تطبیق است ؟
بله در جایی که متکلم در مقام احتجاج یا اقناع مخاطب خود است باید به امور ارتکازی یا دست کم اموری که مورد قبول مخاطب است ، تعلیل کند (استدلال کند ) اما در بیانات شرعیی که شارع در مقام بیان قوانین خود برای متشرعه است یا به عبارت دیگر در مقام آموزش قوانین شرعی به پیروان خود می باشد ، آیا باز هم تعلیلش ظهور در امر ارتکازی دارد ؟ چه بسا که شارع با تعلیل خود در مقام آموزش یک ضابطه ی کلی به مخاطب خود باشد مثلا هنگامی که شارع می فرماید : "لاتشرب الخمر لانه مسکر "لازم نیست که مسکر بودن یک امر ارتکازی برای حرمت شرب باشد یا اینکه شارع قبلا حرمت شرب مسکر را بیان کرده و در اینجا در واقع تطبیق کرده باشند بلکه امکان هم دارد که شارع با همین بیان خواسته باشد که حرمت شرب مسکر را به مخاطب خود اعلام کند و این امکان به اندازه ای است که جلوی ظهور ( ارتکازی بودن ) را می گیرد . ( اصل بیان ازیکی از اساتید اخذ شده است ).

فرمایش شما کاملا متین به نظر میرسد لذا اگر هم علماء چنین کلامی داشته باشند باید تنها در موارد خاصی مثل اقناع مخاطب و ... بر آن صحه گذاشت.