تفاوت مفاد حدثنا و اخبرنا

[محمود رفاهی فرد]

گاهی تصور می شود که حدثنا برای نقل شفاهی حدیث به کار می رود و اخبرنا، برای نقل غیر شفاهی. گویا این تصور و مشابهات آن عمدتا ناشی از مطالبی است که در کتب درایه مطرح می شود. اما مطالب مطرح در کتب درایه، حیث هنجاری و توصیه ای دارد و نه حیث توصیفی و لزوما نمی توان عبارات محدثین را مطابق با معیارهای مطرح در کتب درایه دانست. شواهد متعددی وجود دارد که نشان می دهد بین محدثین متقدم، مناهج محتلفی در نحوه ی به کارگیری این الفاظ وجود داشته است. برخی، استعمال حدثنا را منحصر در سماع دانسته و حتی در مورد قرائت نیز آن را تجویز نکرده اند و برخی، استعمال حدثنا را حتی در مورد اجازه ی محضه (بدون سماع و قرائت و مناوله) نیز جائز می دانستند. بنا بر این، در مورد هر محدثی، باید به دنبال قرائن خاصه برای کشف منهج او در نحوی به کارگیری این الفاظ بود...