13-خرداد-1401, 20:30
نسبت تفسیر موجود با تفسیر علی بن ابراهیم قمی، عموم من وجه است؛ نه تمام آنچه در این نسخه آمده از علی بن ابراهیم است و تمام آنچه در تفسیر قمی بوده در نسخه ی موجود آمده است. نسخه ی موجود، برگرفته از منابع متعددی است. در اوائل کتاب، عمده ی بهره گیری آن از همان تفسیر قمی است اما در اواخر کتاب، میزان اخذ از سائر منابع تقریبا به اندازه ی میزان نقل از تفسیر قمی است. با توجه به مشایخ، به نظر می رسد که جامع این کتاب، علی بن حاتم قزوینی است.
آیا منقولات این کتاب از تفسیر قمی معتبر است؟ با مقایسه ی آنچه در این کتاب از علی بن ابراهیم نقل شده با آنچه در مجمع البیان و تاویل الآیات از تفسیر قمی نقل شده، با اختلافاتی مواجه می شویم که فراتر از اختلاف نسخه است و مانند اختلاف بین دو تقریر مختلف از یک درس است. احتمال دارد که به جهت نابینایی علی بن ابراهیم در میانه عمر، شاگردان او، تحریر های مختلفی از روایات او را گردآوری کرده باشند (و یا خود او مختلف القاء کرده باشد). به هر حال، با توجه به حجم اختلافات سندی و متنی، منقولات نسخه ی موجود از تفسیر قمی حجیت متوسط دارد؛ به این معنی که تنها در صورتی مورد پذیرش است که دچار غرابت متنی و سندی نباشد.
آیا منقولات این کتاب از تفسیر قمی معتبر است؟ با مقایسه ی آنچه در این کتاب از علی بن ابراهیم نقل شده با آنچه در مجمع البیان و تاویل الآیات از تفسیر قمی نقل شده، با اختلافاتی مواجه می شویم که فراتر از اختلاف نسخه است و مانند اختلاف بین دو تقریر مختلف از یک درس است. احتمال دارد که به جهت نابینایی علی بن ابراهیم در میانه عمر، شاگردان او، تحریر های مختلفی از روایات او را گردآوری کرده باشند (و یا خود او مختلف القاء کرده باشد). به هر حال، با توجه به حجم اختلافات سندی و متنی، منقولات نسخه ی موجود از تفسیر قمی حجیت متوسط دارد؛ به این معنی که تنها در صورتی مورد پذیرش است که دچار غرابت متنی و سندی نباشد.
