«رجال» درباره کتاب اختیار الرجال (رجال کشی)

[سید حسین کشفی]

استاد سید محمدجواد شبیری زنجانی:

شیخ طوسی رجال کشی را خلاصه و به عنوان اختیار الرجال در آورده است. بحث این است که ایشان چه چیزهایی را انتخاب کرده و برچه ضابطه ای بوده است؟

بعضی می گویند که روایات معتبره را انتخاب کرده، بعضی می گویند روایات خاصه را انتخاب کرده است. این دو وجه دلیلی ندارد بلکه دلیل عکس دارد. روایاتی که در رجال کشی است روایات گوناگونی است. حتی روایات متعارض را هم نقل کرده اند و توضیحی هم نداده اند که قبول ندارم. پس این گونه نیست که اختصاص به روایاتی داشته باشد که پذیرفته است. اینکه روایات عامه را حذف کرده نیز درست نیست. چون شیخ در مواردی تصریح می کند که این روایات از عامه است.

تصور می کنم که مرحوم شیخ طوسی موقعی که فهرست را می نوشته یکسری از اطلاعات که مربوط به صاحب کتابها و مصنفین بوده از رجال کشی نقل کرده و در مواردی هم تصریح می کند که این مطلب در اختیار الرجال است مثلا در ترجمه فضل بن شاذان.
بعد مرحوم شیخ رجال را نوشته و اطلاعاتی که مربوط به رجال بوده را از اختیار الرجال ذکر کرده است. بعد اواخر عمرشان سال ۴۵۷ که این اختیار الرجال را انتخاب کرده آن اطلاعاتی که قبلا تو کتابهای رجال و فهرست نیاورده را انتخاب کرده است.

در مجموع اطلاعات رجال کشی _ چه درست چه نادرست _ در سه کتاب فهرست شیخ و رجال شیخ و اختیار الرجال جمع اوری شده است.

درس خارج فقه کتاب زکات، ۹ اسفند ۱۴۰۱.