عدم تلازم طریقیت رویت با اجزاء‌ تلسکوپ

[عرفان عزیزی]

در بحث رویت هلال مرحوم آقای حسینی طهرانی در مکاتباتی که با آقای خویی داشتند  تا جایی پیش رفتند که برای رویت موضوعیت قائل شدند و معتقد شدند حتی اگر امام معصوم هم خبر بدهد که هلال در فلان منطقه وجود دارد باز ماه جدید برای اهالی آن بلد اثبات نمی شود چون حکم شرعی دائر مدار رویت است. مرحوم نائینی رویت را در بحث رویت هلال طریقی می دانند[1] اما تلسکوپ را مجزی نمی دانند و معتقدند که رویت طریقیت دارد  اما ذو الطریق آن فاصله ی خاص قمر از شمس می باشد وقتی با تلسکوپ به ماه نگاه شود آن فاصله طی نشده لذا حکم به اول ماه نمی شود بخلاف رویت اجنبیه با تلسکوپ که در آنجا نفس اجنبیه ذوالطریق است لذا نگاه حرام است.
به نظر ما رویت طریقیت دارد و قول به موضوعیت درست نیست اما بر فرض که رویت طریقی باشد هیچ قرینه ی اثباتی وجود ندارد که ذو الطریق فاصله ی خاص قمر از شمس باشد بلکه ذو الطریق طبق ادله ی اثباتی اهلال هلال است که آن هم طریق به دخول شهر جدید است.قرآن کریم فرموده فمن شهد منکم الشهر فلیصمه.در آیه ی شریفه موضوع  وجوب صوم شهر جدید قرار داده شده است.۱۴۰۱/۳/۲

---

[1]  یکی از شواهد طریقی بودن رویت این روایت است الصَّفَّارُ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ زَكَرِيَّا بْنِ يَحْيَى الْكِنْدِيِّ الرَّقِّيِّ عَنْ دَاوُدَ الرَّقِّيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا طُلِبَ الْهِلَالُ فِي الْمَشْرِقِ غُدْوَةً فَلَمْ يُرَ فَهُوَ هَاهُنَا هِلَالٌ جَدِيدٌ رُئِيَ أَوْ لَمْ يُرَ. تهذیب الاحکام ج۴ص۳۳۳
1- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ عُمَرَ الْيَمَانِيِّ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ: كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِذَا أَهَلَّ هِلَالَ شَهْرِ رَمَضَانَ اسْتَقْبَلَ الْقِبْلَةَ وَ رَفَعَ يَدَيْهِ «3» فَقَالَ اللَّهُمَّ أَهِلَّهُ عَلَيْنَا بِالْأَمْنِ و....کافی ج۴ص۷۰در این روایت هم اهلال هلال کاشف از طریقی بودن رویت است

[مسعود عطار منش]

در نتیجه مطلب با استاد موافق هستم ولی یک سوال دارم.
آیا نحوه محاسبه ماه قمری یک امر تعبدی شرعی است یا یک امری بوده که در بین عرف عام وجود داشته و شارع نیز بر طبق آن مشی نموده؟
اگر گفتیم نحوه محاسبه ماه قمری عرفی بوده شاید بتوان ذو الطریق را نفس تولد هلال دانست هر چند هنوز قابل رویت با چشم عادی نشده باشد.
اگر سیر منازل قمر رو در طول یک ماه قمری در نظر بگیریم از یک زمان هلال متولد شده و در طول ماه منازل نختلفی را طی نموده تا به محاق رفته و دوباره متولد می شود.
آیا عرف با نگاه به سیر منازل قمر، چیزی غیر از تولد هلال رو ذو الطریق قرار میدهد؟ صرف نظر از ادله شرعی مثلا قبل از شروع شریعت اسلام، اگر عرف زمان صدور، امکان رویت دقیق تر رو داشت باز هم می گفت باید قمر به ح ی برسد که با چشم عادی دیده شود؟

[عرفان عزیزی]

ما یک واقعه ی تکوینی داریم به نام اهلال هلال که پدیده ای زمانی و متصرم الوجود است برای محاسبه تعبدی از ناحیه ی شارع نداریم بلکه همان کار عرف عام مورد تایید قرار گرفته است.منتها سابق ابزار کشف دقیق نبوده امروزه اسباب کشف قویتر شده است برای کشف همان یک پدیده ی سماوی اهلال هلال.استاد هم ذو الطریق را اهلال هلال می دانند و انصراف را ثابت نمی دانند.استاد هم پرسش آخر شما را برای تحریک ارتکازات بیان کردند.استاد برای رویت طریقیت محضه قائلند نه طریقیتی که خود طریق هم خصوصیتی داشته باشد.