حجت نبودن اخبار آحاد در امور غریبه

[حسین بن علی]

در روایتی صحیحه در تفسیر قمی نقل شده که حضرت در سوره حمد به جای «صراط الذین انعمت علیهم» گفتند بخوانید «صراط من انعمت علیهم»
اینگونه روایات حجت نیستند زیرا در امور غریبه وثوق به خلل در روایت وجود دارد و در این روایت نیز اگر چنین قرائتی صحیح بود ائمه در قرائات خودشان نیز گاهی به این صورت می خواندند درحالیکه چنین چیزی نقل نشده
روایاتی اینچنینی با واقعیات سازگار نیست و به احتمال زیاد مجعول غلات باشد.
درس خارج فقه تاریخ 1401/10/24

[محمد خداپرست]

تفسير نور الثقلين ج ۱، ص ۲۴

امام صادق (علیه السلام)
فِي تَفْسِيرِ عَلِيِّ بْنِ إِبْرَاهِيمَ حَدَّثَنِي أَبِى عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِيزٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ : أَنَّهُ قَرَأَ «اِهْدِنَا اَلصِّرَاطَ اَلْمُسْتَقِيمَ، صِرَاطَ مَنْ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ غَيْرِ اَلْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَ غَيْرِ اَلضَّالِّينَ» قَالَ: اَلْمَغْضُوبُ عَلَيْهِمْ  اَلنُّصَّابُ وَ اَلضَّالِّينَ اَلْيَهُودُ وَ اَلنَّصَارَى .
غرابتش از کجا قابل اثبات هست ؟
خلاف عقل  است؟
با کدوم واقعیت سازگار نیست؟
 
به لوازم این مبنا ملتزم هستند؟ مثلا روایاتی که در کرامات اهل بیت علیهم السلام نقل شده است با این مبنا چگونه قابل جمع است در حالی که خبر واحد است؟

[مخبریان]

در مقداری که از کلام استاد نقل شده است، چند اشکال و نکتهٔ ابهام به ذهن می‌رسد: 

۱. کسی می‌تواند بگوید «روایاتی اینچنینی با واقعیات سازگار نیست» که همهٔ واقعیات به دستش رسیده باشد. وقتی ما چنین دسترسی‌ای به واقعیات نداریم، چنین جمله‌ای اعتبار علمی ندارد. 

۲. همچنین استاد فرموده‌اند «اگر چنین قرائتی صحیح بود ائمه در قرائات خودشان نیز گاهی به این صورت می خواندند درحالیکه چنین چیزی نقل نشده» چه دلیلی وجود دارد که ائمه به همهٔ قرائات صحیح قرآن را خوانده باشند به گونه‌ای که گزارش آن به ما هم رسیده باشد. کافی است یک قرائت افضل باشد تا ائمه غالباً به آن شکل خوانده باشند. 

۳. این که فرمودند «به احتمال زیاد مجعول غلات باشد»، مناسب است که شواهدی برای این ادعا ذکر شود. چه داعی وجود دارد که «الذین» به «من» تحریف شود؟ با چنین کاری چه چیزی نصیب غلات می‌شود؟

[حسین بن علی]

نکته اول: حجیت خبر واحد در مواردی که وثوق به کذب باشد منتفی است و خواندن سوره حمد به صورت غیر متعارف اینچنین است اما کرامات اهل بیت اینچنین نیست
نکته دوم: مفروض استاد وحدت قرائت صحیحه و تحریف قرآن است اما احتمال اینکه قرائات مختلفه قرآن همگی نازل من عند الله باشند سابقا رد شده بعلاوه که در بسیاری ازین روایات ائمه ردع قرائت رایج کرده اند
نکته سوم: گفته شده غلات روایات تحریف قرآن را زیاد دنبال میکردند شاید برای اینکه قرآن مانعی برای اعتقادات آنها بود