27-فروردين-1394, 19:19
البته مرحوم آقا بزرگ او را از مشایخ نجاشی می داند:
الذریعة ج22 ص332
الذریعه ج8 ص242
آقا بزرگ طهرانی که از متتبع ترین علماء شیعه در بررسی نسخ کتب شیعه است در کتاب عظیم خود به نام ((الذریعة)) به صراحت می گوید که او از مشایخ نجاشی بوده است:
((محمد بن هارون بن موسى التلعكبري الذي هو من مشايخ النجاشي ، وتوفى والده سنة 385))
و هم چنین در جای دیگر ((الذریعة)) نیز تصریح دارد بر اینکه نجاشی از محمد بن هارون تلعکبری و محمد بن هارون از پدرش یعنی هارون بن موسی تلعکبری روایت می کند:
((محمد بن هارون بن موسى التلعكبري المتوفى ( 387 ) الذي يروى النجاشي عنه عن والده التلعكبري ، كما يروى الشيخ الطوسي عن أخيه الحسين بن هارون بن موسى عن والده))
ترجمه : ((محمد بن هارون بن موسی تلعکبری متوفی سال 387 قمری که نجاشی از او و او از پدر خود که معروف به تلعکبری است روایت می کند ، همچنان که شیخ طوسی از برادرش حسین بن هارون بن موسی و او از پدر خود روایت می کند.))
حال طبق گفته این غَوّاصِ در دریای عمیق روایات و کتب و اسانید شیعه (همچنان که در ذریعه او پیداست) ، ((محمد بن هارون بن موسی)) ، از مشایخ نجاشی بوده است و این گفته او استبعادی ندارد چرا که خود نجاشی در ترجمه پدر محمد بن هارون یعنی (( هارون بن موسی تلعکبری)) می نویسد:
((1184 هارون بن موسى بن أحمد بن سعيد بن سعيد، أبو محمد، التلعكبري
من بني شيبان. كان وجها في أصحابنا، ثقة، معتمدا لا يطعن عليه. له كتب، منها: كتاب الجوامع في علوم الدين. كنت أحضر في داره مع ابنه أبي جعفر، و الناس يقرءون عليه.))
ترجمه قسمت مخطط : (( من با پسر هارون بن موسی یعنی أبو جعفر در خانه هارون بن موسی حاضر می شدم و مردم روایات را برای او قرائت می کردند.))
حال ((أبو جعفر)) می تواند خودِ محمد بن هارون باشد که در اصل کنیه مشهور او أبو الحسین است و هم می تواند اشتباهی در ضبط و کتابت کنیه پیش آمده باشد ، همچنان که شیخ محمد تقی تستری (رحمه الله) این دو احتمال را داده است:
((وقال النجاشي في أبيه : « كنت أحضر في داره مع ابنه أبي جعفر والناس يقرؤون عليه » فإن كان المراد بابنه هذا ، فإمّا أن يكون ذا كنيتين ، وإمّا يكون إحداهما تصحيفاً أو تحريفاً .))
ترجمه قسمت مخطط: ((پس اگر مراد از پسر هارون همان محمد باشد پس یا دو کنیه ای است و یا یکی از کنیه ها تصحیف یا تحریف شده است.))
و احتمال دیگر که جمع دو نقل از دو کنیه است اینست که همچنین می تواند ((أبو جعفر)) همان برادر محمد بن هارون باشد که آقا بزرگ طهرانی در ذریعه (همچنان که آورده شد در نقل مذکور) نام او را ذکر کرده است یعنی حسین بن هارون بن موسی تلعکبری.
و همچنین باید توجه داشت که طبق نقل آقا بزرگ طهرانی ظاهرا محمد بن هارون 2 سال پس از فوت پدر فوت کرده است.
پس هیچ بعید نیست که نجاشی از محمد بن هارون تلعکبری روایت نقل کند چرا که هم عصر با تلعکبری ها بوده و با خانواده تلعکبری ارتباط داشته است و محمد بن هارون بن موسی 2 سال پس از فوت پدر فوت کرده است.(پس محمد بن هارون هم بچه کوچکی نبوده است)
حال شاید کسی بگوید که شاید محمد بن هارون پسری کوچک بوده و در کوچکی مرده باشد و نجاشی ( 372- 450 هجرى) نتواند از او روایت نقل کند.
جواب آن شخص اینست که این احتمال مردود است چرا که محمد بن جریر طبری شیعه که طبق مقدمه کتاب دلائل الإمامة مذکور ، متوفی قرن 5 است از محمد بن هارون حدود 75 روایت نقل کرده است. حال گوییم که چگونه می شود محمد بن هارون کوچک باشد و در کوچکی بمیرد درحالیکه محمد بن جریر طبری که از شیوخ ثقه شیعه است از او حدود 75 روایت نقل می کند.بر فرض هم که کوچک باشد و محمد بن جریر از او روایت نقل کند ، باید آن قدری در کوچکی خود حقیقتا بزرگ بوده باشد و امتحان خود را پس داده باشد که یک شیخ ثقه شیعه حداقل اعتماد را نسبت به او داشته باشد و حدود 75 روایت از او در کتابش بیاورد.
البته همین که احتمال عقلائی باشد که شخصی از شخصی بتواند روایت نقل کند ، کافی است و نیاز به دقت عقلی در این مسئله نیست چرا که لازمه آن اینست که تقریبا تمام روایات را کنار بگذاریم و مانند یک حیوان حیران زندگی کنیم و یک قرآن داشته باشیم و هزار سؤال بدون جواب از این قرآن (بر فرض هم که قرآن با این وسوسه ها مردود نشود). با مراجعه به وجدان و عقل ، یک شیعه یا حتی یک مسلمان این حالت را نمی پذیرد.
الذریعة ج22 ص332
الذریعه ج8 ص242
آقا بزرگ طهرانی که از متتبع ترین علماء شیعه در بررسی نسخ کتب شیعه است در کتاب عظیم خود به نام ((الذریعة)) به صراحت می گوید که او از مشایخ نجاشی بوده است:
((محمد بن هارون بن موسى التلعكبري الذي هو من مشايخ النجاشي ، وتوفى والده سنة 385))
و هم چنین در جای دیگر ((الذریعة)) نیز تصریح دارد بر اینکه نجاشی از محمد بن هارون تلعکبری و محمد بن هارون از پدرش یعنی هارون بن موسی تلعکبری روایت می کند:
((محمد بن هارون بن موسى التلعكبري المتوفى ( 387 ) الذي يروى النجاشي عنه عن والده التلعكبري ، كما يروى الشيخ الطوسي عن أخيه الحسين بن هارون بن موسى عن والده))
ترجمه : ((محمد بن هارون بن موسی تلعکبری متوفی سال 387 قمری که نجاشی از او و او از پدر خود که معروف به تلعکبری است روایت می کند ، همچنان که شیخ طوسی از برادرش حسین بن هارون بن موسی و او از پدر خود روایت می کند.))
حال طبق گفته این غَوّاصِ در دریای عمیق روایات و کتب و اسانید شیعه (همچنان که در ذریعه او پیداست) ، ((محمد بن هارون بن موسی)) ، از مشایخ نجاشی بوده است و این گفته او استبعادی ندارد چرا که خود نجاشی در ترجمه پدر محمد بن هارون یعنی (( هارون بن موسی تلعکبری)) می نویسد:
((1184 هارون بن موسى بن أحمد بن سعيد بن سعيد، أبو محمد، التلعكبري
من بني شيبان. كان وجها في أصحابنا، ثقة، معتمدا لا يطعن عليه. له كتب، منها: كتاب الجوامع في علوم الدين. كنت أحضر في داره مع ابنه أبي جعفر، و الناس يقرءون عليه.))
ترجمه قسمت مخطط : (( من با پسر هارون بن موسی یعنی أبو جعفر در خانه هارون بن موسی حاضر می شدم و مردم روایات را برای او قرائت می کردند.))
حال ((أبو جعفر)) می تواند خودِ محمد بن هارون باشد که در اصل کنیه مشهور او أبو الحسین است و هم می تواند اشتباهی در ضبط و کتابت کنیه پیش آمده باشد ، همچنان که شیخ محمد تقی تستری (رحمه الله) این دو احتمال را داده است:
((وقال النجاشي في أبيه : « كنت أحضر في داره مع ابنه أبي جعفر والناس يقرؤون عليه » فإن كان المراد بابنه هذا ، فإمّا أن يكون ذا كنيتين ، وإمّا يكون إحداهما تصحيفاً أو تحريفاً .))
ترجمه قسمت مخطط: ((پس اگر مراد از پسر هارون همان محمد باشد پس یا دو کنیه ای است و یا یکی از کنیه ها تصحیف یا تحریف شده است.))
و احتمال دیگر که جمع دو نقل از دو کنیه است اینست که همچنین می تواند ((أبو جعفر)) همان برادر محمد بن هارون باشد که آقا بزرگ طهرانی در ذریعه (همچنان که آورده شد در نقل مذکور) نام او را ذکر کرده است یعنی حسین بن هارون بن موسی تلعکبری.
و همچنین باید توجه داشت که طبق نقل آقا بزرگ طهرانی ظاهرا محمد بن هارون 2 سال پس از فوت پدر فوت کرده است.
پس هیچ بعید نیست که نجاشی از محمد بن هارون تلعکبری روایت نقل کند چرا که هم عصر با تلعکبری ها بوده و با خانواده تلعکبری ارتباط داشته است و محمد بن هارون بن موسی 2 سال پس از فوت پدر فوت کرده است.(پس محمد بن هارون هم بچه کوچکی نبوده است)
حال شاید کسی بگوید که شاید محمد بن هارون پسری کوچک بوده و در کوچکی مرده باشد و نجاشی ( 372- 450 هجرى) نتواند از او روایت نقل کند.
جواب آن شخص اینست که این احتمال مردود است چرا که محمد بن جریر طبری شیعه که طبق مقدمه کتاب دلائل الإمامة مذکور ، متوفی قرن 5 است از محمد بن هارون حدود 75 روایت نقل کرده است. حال گوییم که چگونه می شود محمد بن هارون کوچک باشد و در کوچکی بمیرد درحالیکه محمد بن جریر طبری که از شیوخ ثقه شیعه است از او حدود 75 روایت نقل می کند.بر فرض هم که کوچک باشد و محمد بن جریر از او روایت نقل کند ، باید آن قدری در کوچکی خود حقیقتا بزرگ بوده باشد و امتحان خود را پس داده باشد که یک شیخ ثقه شیعه حداقل اعتماد را نسبت به او داشته باشد و حدود 75 روایت از او در کتابش بیاورد.
البته همین که احتمال عقلائی باشد که شخصی از شخصی بتواند روایت نقل کند ، کافی است و نیاز به دقت عقلی در این مسئله نیست چرا که لازمه آن اینست که تقریبا تمام روایات را کنار بگذاریم و مانند یک حیوان حیران زندگی کنیم و یک قرآن داشته باشیم و هزار سؤال بدون جواب از این قرآن (بر فرض هم که قرآن با این وسوسه ها مردود نشود). با مراجعه به وجدان و عقل ، یک شیعه یا حتی یک مسلمان این حالت را نمی پذیرد.
